Bir İdam Mahkumunun Son Günü romanında kim olduğu ve tam olarak niçin ölüm cezasına çarptırıldığını bilinmeyen bir mahkumun, giyotin ile idama gitmeden önceki Bicetre hapishanesinde geçirdiği altı haftalık süresi anlatılmaktadır. Romanda okurlara idama mahkum edilen kişinin düşüncelerini verilmiştir ve bu durum ölüm cezasının insanlık dışı yönünü göstermektedir. Victor Hugo, Bir İdam Mahkumunun Son Günü eserini hapishanenin mahrumiyetlerini ve insanlık dışı uygulamalarını okuyucuya ihbar eder bir üslupla ele almıştır.

Kitapta geçen “Geçmiş hayatımda herhangi bir anı düşlediğim an, hemen aklıma birazdan o düşleri bitirecek giyotin darbesi geliyor, sanki yeni bir şey görmüşüm gibi ürperiyorum. Güzel çocukluğum! Güzel gençliğim! Kenarı kanlanmış altın kumaş. O zaman ile bugün arasında, bir kan deresi, başka birinin ve benim kanım var. Bir gün gelip insanlar şayet benim bu hikayemi okurlarsa, birçok masum ve mutlu onca yıldan sonra bir cinayet ile başlayıp bir idamla sonuçlanan bu korkunç senenin yaşandığına inanmak istemeyecekler ve hikayemin eksik kaldığını sanacaklar. Buna rağmen, ey sefil yasalar, sefil insanlar, ben asla kötü biri olmadım!” bölümü kitabın konusunu özetler niteliktedir.