-P-

PAGAN (Paien): Roma İmparatorluğu’nda, Hıristiyan karşıtı bir görüş olarak, çoktanrıcı inanca sahip kişilere verilen ad. Pagan kelimesi, Latince ‘Köylü’ anlamına gelen ‘Paganus’ kelimesinden türemiştir ve bu nedenle de çoktanrıcı Romalı köylüleri dile getirmek için kullanılmıştır.

PANTEİZM: Tanrı’nın herşeyde, ve herşeyin Tanrı’da olduğunu savunan inanca verilen ad. Mısır ve Yunan dinlerinin dünya görüşüne yakından benzeyen bu inanç, M.S. XVII, yüzyılda, özellikle Spinoza’nın yapıtlarının yayımlanmasından sonra önem kazanmıştır.

PANTEON: Bir halkın inançlarını temsil eden tüm tanrı ve tanrıçalara ve bunları biraraya getiren tapınağa verilen isim. Eski Yunanca Pan=Tüm ve Theos=Tanrı kelimelerinin biraraya gelmesiyle oluşmuştur. Örneğin, Urartu Panteonu, Hitit Panteonu, Hurri Panteonu gibi.

PARADOS: Bir tiyatroda sahne yapısı ile izleyicilerin oturduğu bölümün ortasında yeralan yan girişlerden her birine verilen ad.

PARASKENION: Hellen tiyatrosonda sahnenin iki yanındaki kanatlara verilen ad.

PASTAS: Hellen evinde, üç ya da dört dikitle avluya açılan, hemen hemen bir duvardan karşı duvara kadar enlemesine uzanan odalara verilen ad.

PATRICIUS (Patrikios): Roma’da asiller ve zenginler sınıfına verilen ad.

PATRONICIUM: Korumacılık, patronluk.

PATRONUS: Client’lerin koruyucusu durumunda olan patrici sınıfına dahil zengin Roma yurttaşlarına verilen ad.

PAYE: Yapıda duvar örme yöntemleriyle yapılmış düşey taşıyıcılara verilen ad. Bunlar, kare, dikdörtgen daire ya da çokgen plânlı olabilir.

PEKTORAL: Çeşitli madenlerden yapılmış gerdanlıklara verilen ad.

PELASGLAR: Yunanistan’ın ilk sakinleri olduğuna inanılan Anadolu kökenli halkın adı.

PERIOIKOI: Sparta’da kentin civarında oturan ve ‘Yarı Yurttaş’ konumunda bulunan halka verilen ad.

PERIPTERTOS: Cellasının çevresi tek sıra sütun dizisiyle çevrilmiş tapınaklara verilen ad.

PERISTYL: Eski Yunanistan’da sütunlarla çevrili avluya verilen ad.

PHALANKS: Makedon ordusunda sarissa taşıyan hoplit’lerden oluşmuş ağır piyadelere verilen ad.

PILASTR: Eski Yunanistan’da dörtgen biçimli ve duvara bağlı yarım sütunlara verilen ad.

PİTOS: Antik Çağ’da genelde şarap ve zeytinyağı gibi sıvı ürünlerle kuru tarım ürünlerini depolamakta kullanılan büyük çapta küplere verilen ad

PLEB: Roma’da avam sınıfını oluşturan halka ve özgür köylülere verilen ad. Toplumun en kalabalık sınıfını plebler oluştururdu.

PLEBISCITES: Concillium Plebis’in aldığı kararlara verilen ad.

POLIS (Poleis): Eski Yunanistan’da kent-devletlere verilen ad.

PONTIFEX MAXIMUS: Roma’da başrahibe verilen ad.

POPULARES: Roma’da yeterli mal varlığına sahip olmayan halk sınıfına verilen ad.

POPULUS ROMANUS: Krallık döneminde yurttaşlık haklarından yararlanan tüm Roma halkı.

POSSESSORIS: Bir malın kullanım hakkını, sahibi olsun ya da olmasın elinde bulunduran kişi.

POSTAMENT: Roma mimarlığında, sütun kaidesinin altında yeralan yüksekçe bir prizma biçimindeki altlığa verilen ad.

POTESTAS: Tribunuslerin elinde bulunan zor kullanma yetkisi.
PRAEFECTURA: Roma İmparatorluğu’nda, eyaletler (=dioceese)den oluşan en büyük yönetim birimlerine verilen ad.

PRAEFECTUS PRAETORIA: Roma’da imparatora bağlı eyalet valilerine verilen ad. Bunlar kendi bölgelerinde aynı zamanda ‘İmparator Vekili’ ünvanına da sahiptiler.

PRAESIDIALIS: Roma’da başkan ya da yönetici olan kişiler için kullanılan ünvan.

PRAETOR: Roma’da yargı işlerine bakan, aynı zamanda iktidarı kullanma yetkisine sahip magistralara verilen ad.

PRETON: Tapınaklarda bulunan çevresel sütun dizilerine verilen ad.

PRINCIPATUS: Tek kişiye dayalı Roma başkanlık sistemine verilen ad.

PROCONSUL: Roma İmparatorluğu’nda eyalet valilerine verilen ad.

PROLETARII: Roma’da herhangi bir mal varlığına sahip olmadıklarından centuria örgütlenmesinden dışlanmış en yoksul kesim. Bunlar yalnızca çoluk-çocuk (=proles) ürettkleri için bu adla anılmışlardır.

PRONAOS: Bir tapınakta genellikle doğuda yeralan ve cella’ya (naos) geçit veren ön odaya verilen ad. Diğer bir deyişle, cellanın önünde, anta duvarlarının arasında kalan bölümün adı.

PROPYLON (Propylaia): Yunan ve Roma mimarisinde anıtsal kapılara verilen ad.

PROSKENION: Bir tiyatroda sahne yapısının cavea’ya doğru ileriye taştığı bölüm. Klasik Dönem sonrasında sahne işlevi görmüştür.

PROSTAS EV: Priene’de örneklerine rastlandığı gibi, önünde sütun dizisi bulunan evlere verilen ad.

PROSTYLE: Önünde sütun dizisi bulunan yapılara verilen ad.

PROTO-YUNAN(CA): Yunanca ve Yunanlıların atası olduğu varsayılan, fakat belgelenmemiş dil ve halka verilen ad.

PROVINCIA. İtalya Yarımadası dışında fethedilmiş toprakların yönetimi için saptanmış birim, bir tür eyalete verilen ad.

PRYTANEION: Ocağında sürekli ateş yanan, seçkin yabancıların, yabancı ülkelerden gelen elçilerin, savaşta ya da Hellenler arası oyunlarda kazandıkları başarılarla halkın övgüsünü toplayan yurttaşların ağırlandıkları yapılara verilen ad. Koloni kuracak kişiler, yanlarına bu ocakta yaktıkları odunları alırlar ve gittikleri denizaşırı ülkede yeni bir prytaneion kurarlardı.

PSEFISMATA: Ekklesia kararlarına verilen ad.

PUTTINI: Sanatsal tasvirlerdeki küçük erkek çocuklara verilen ad.