Büyük Kanyonun Özellikleri - Oluşumu | ABD

**Zeze** · 12 Eylül 2022, 20:16

Kupkuru bir çöle toslayan küçük mavi bir çift kanatlı uçak, IMAX’ın – ekranın etrafına yerleştirilmiş beş katlı ultramodern bir sinema – kapasitesini göstermek için bir filmde kullanılmıştır. Aniden ve şaşırtıcı bir biçimde, çift kanatlı uçak Büyük Kanyon’un (Grand Canyon) ucuna gelir ve buradan aşağı doğru düşer. Siz de onunla birlikte dönerek ve yuvarlanarak o inanılmaz uçuruma, aşağı düşersiniz.

Ancak hiçbir film sizi, kanyonun kendisinin hissettirdiği dehşet verici etkiye hazırlayamaz. Hatta otobüsler dolusu gürültücü genç bile, bu kadar geniş, bu kadar eski ve bu kadar dingin bir şeyin varlığı karşısında sessizleşmiştir. Colorado Nehri tarafından oyulan bu engin çukur, baş döndürücü bir şekilde, ortalama 1,6 km derinliğe ve 15 km genişliğe sahiptir ve 450 km boyunca uzanmaktadır. Nehrin herhangi bir 21 km bölümü, tüm Manhattan adasına düşebilir ve yanınızdaki gökdelenlerin tepesini incelemek için özel gözlüklere ihtiyaç duyabilirsiniz.

Biçim ve renkleri, saate ve mevsime göre değişir. Şafak vakti o kadar uzak olmasına rağmen sanki dokunabilecekmiş gibi yakın gibi görünen diğer uçtaki çizgili kayalar, aşağılarındaki mavi kanyonun üzerinde, gümüş rengi lekeler oluşturur. İlkbahar sabahlan, derinlikleri, üzerinde kar ayakkabısı ile yürüyebilecek izlenimi veren koyulukta bir sis ile doldurur; ay ışığı uzaklıkları, beyaz ve parlak mavi ile aydınlatır ve gün batımı ışıkları, üstteki sarp kayalıkları pespembe bir renge boyar.

Yağmurların büyük bir kısmı, kanyona ulaşamadan buharlaşır ve bu nedenle nehrin en derinlerinde çöl gibi kupkuru bir arazi vardır. Buna karşılık, güney uçtan belirgin ölçüde yüksek olan kuzey uç, mayıs ortalarına kadar arktik karlarla kaplıdır. Bu iki tezatlık, iklimsel farklılıklar, tundra, ılıman ormanlık ve konifer orman ile kendisini gösterir. Bir dağa çıkılırken olduğu gibi, her 300 m yükseklik, düzlükte 500 km kuzeye doğru yapılan bir seyahat ile karşılaştırılabilecek iklimsel bir değişiklik oluşturur.

Bu çeşitlilik, çok zengin bir vahşi yaşam yelpazesinin oluşmasını sağlamıştır. Uzun boynuzlu koyun gibi dağ hayvanları, çıngıraklı yılan gibi çöl canlılarının yakınlarına kadar gelmektedir. Ve kanyonun iki tarafındaki geniş araziler, bazı hayvanların kesinlikle karşılaşmamasını sağlar. Kuzey ucun sarkık kulaklı sincapları, güney uçtakilerden oldukça farklı alt türleri teşkil eder.

YÜKSELME VE KOROZYON
Söylentiye göre yıllar önce gezgin bir kovboy, kanyonun korkunç derinliklerine doğru bakmış ve şöyle demiştir: “Burada kesinlikle bir şeyler olmuş olmalı!” Bir ziyaretçi olduğu için diğer birçoğu gibi, kanyonun, aslında tabanındaki bir nehir şeridi nedeniyle şekillendiğine inanamamıştır. Sadece çok yakın incelemeler, günlük on binlerce tonluk tortulan barındıran Colorado’nun şiddetli bir akıntıdan ibaret olduğunun anlaşılmasını sağlar. “İçmek için çok yoğun, sürmek için çok ince” diye şikayet etmekteydi eski yerleşimciler. Vadinin genişliği, beş milyon yıllık rüzgar, soğuk ve yağmur tarafından meydan gelen erozyonun yardımıyla, eriyen karlar tarafından beslenen ırmak kollarına bağlıdır. Derin, büyük kesik, Colorado tarafından yapılmıştır.

İlk kaşiflerin yaptığı gibi, nehrin sonsuz bir zaman diliminde, şu andaki derinliğine doğru yol açtığını düşünmek mantıklıdır. Gerçekte, nehir, aşağı yukarı deniz seviyesinden 600 m kadar her zamanki yerinde durmaktadır. Zaman içerisinde yavaş yavaş yükselen karadır, ancak bu o kadar yavaş gerçekleşmiştir ki, Colorado’nun aşındırıcı gücü, her iki tarafta da kanyon duvarları yükseklere tırmanırken, onun kendi yerinde durmasına imkan vermiştir.

Kanyonun hikayesi

Kanyonun hikayesi, kayaların katman katman derinliklerden yüzeye doğru çıkmasıyla, farklı yaşlarından anlaşılmaktadır.

Bunlardan en alçağı, Colorado’nun aktığı Inner Groge’dur (İç Vadi). İki milyon yıl önce, buradaki karanlık kaya, Himalayalar kadar yüksek bir dağ sırasının parçasıydı. Dağlar, aşınarak bir düzlüğe dönüşmüş ve sığ bir deniz haline gelmiştir. Deniz tabanında biriken kireçtaşı, 1 milyar yaşında plankton fosilleri içermektedir.

Yukarılarda, kayaların günlüğü, amfibilerin ve sürüngenlerin ayak izlerinin bulunduğu çamurlu sellerin altında kalarak ve aşınarak düzlüklere dönüştüğü, tarihi afetleri anlatmaktadır. Bir zamanlar çöl ve bataklık olan ve mercanların yaşadığı eski deniz katmanları vardır. Nehir, 6 milyon yıl öncesine kadar aşındırmasına başlamamıştır. Bir milyon yıldan az bir süre önce vadinin bir ucundan lav yayılımı başladığında, kanyon çoktan şu andaki derinliği 15 m’ye ulaşmıştır.

Bu yerküre günlüğünün katmanlı sayfalarını inceleyen ziyaretçiler, bu konuyu anlaşılamayacak kadar geniş bulabilir. Bunların çoğu, açığa çıkan gizliliklerini görmenin, ürpertici heyecanını hissedecektir.

Benzer Konular:

12 Eylül 2022, 20:16	#1
Çevrimiçi Zeze Kullanıcıların profil bilgileri ziyaretçilere gizlidir.	Büyük Kanyonun Özellikleri - Oluşumu \| ABD Büyük Kanyonun Özellikleri - Oluşumu \| ABD Kupkuru bir çöle toslayan küçük mavi bir çift kanatlı uçak, IMAX’ın – ekranın etrafına yerleştirilmiş beş katlı ultramodern bir sinema – kapasitesini göstermek için bir filmde kullanılmıştır. Aniden ve şaşırtıcı bir biçimde, çift kanatlı uçak Büyük Kanyon’un (Grand Canyon) ucuna gelir ve buradan aşağı doğru düşer. Siz de onunla birlikte dönerek ve yuvarlanarak o inanılmaz uçuruma, aşağı düşersiniz. Ancak hiçbir film sizi, kanyonun kendisinin hissettirdiği dehşet verici etkiye hazırlayamaz. Hatta otobüsler dolusu gürültücü genç bile, bu kadar geniş, bu kadar eski ve bu kadar dingin bir şeyin varlığı karşısında sessizleşmiştir. Colorado Nehri tarafından oyulan bu engin çukur, baş döndürücü bir şekilde, ortalama 1,6 km derinliğe ve 15 km genişliğe sahiptir ve 450 km boyunca uzanmaktadır. Nehrin herhangi bir 21 km bölümü, tüm Manhattan adasına düşebilir ve yanınızdaki gökdelenlerin tepesini incelemek için özel gözlüklere ihtiyaç duyabilirsiniz. Biçim ve renkleri, saate ve mevsime göre değişir. Şafak vakti o kadar uzak olmasına rağmen sanki dokunabilecekmiş gibi yakın gibi görünen diğer uçtaki çizgili kayalar, aşağılarındaki mavi kanyonun üzerinde, gümüş rengi lekeler oluşturur. İlkbahar sabahlan, derinlikleri, üzerinde kar ayakkabısı ile yürüyebilecek izlenimi veren koyulukta bir sis ile doldurur; ay ışığı uzaklıkları, beyaz ve parlak mavi ile aydınlatır ve gün batımı ışıkları, üstteki sarp kayalıkları pespembe bir renge boyar. Yağmurların büyük bir kısmı, kanyona ulaşamadan buharlaşır ve bu nedenle nehrin en derinlerinde çöl gibi kupkuru bir arazi vardır. Buna karşılık, güney uçtan belirgin ölçüde yüksek olan kuzey uç, mayıs ortalarına kadar arktik karlarla kaplıdır. Bu iki tezatlık, iklimsel farklılıklar, tundra, ılıman ormanlık ve konifer orman ile kendisini gösterir. Bir dağa çıkılırken olduğu gibi, her 300 m yükseklik, düzlükte 500 km kuzeye doğru yapılan bir seyahat ile karşılaştırılabilecek iklimsel bir değişiklik oluşturur. Bu çeşitlilik, çok zengin bir vahşi yaşam yelpazesinin oluşmasını sağlamıştır. Uzun boynuzlu koyun gibi dağ hayvanları, çıngıraklı yılan gibi çöl canlılarının yakınlarına kadar gelmektedir. Ve kanyonun iki tarafındaki geniş araziler, bazı hayvanların kesinlikle karşılaşmamasını sağlar. Kuzey ucun sarkık kulaklı sincapları, güney uçtakilerden oldukça farklı alt türleri teşkil eder. YÜKSELME VE KOROZYON Söylentiye göre yıllar önce gezgin bir kovboy, kanyonun korkunç derinliklerine doğru bakmış ve şöyle demiştir: “Burada kesinlikle bir şeyler olmuş olmalı!” Bir ziyaretçi olduğu için diğer birçoğu gibi, kanyonun, aslında tabanındaki bir nehir şeridi nedeniyle şekillendiğine inanamamıştır. Sadece çok yakın incelemeler, günlük on binlerce tonluk tortulan barındıran Colorado’nun şiddetli bir akıntıdan ibaret olduğunun anlaşılmasını sağlar. “İçmek için çok yoğun, sürmek için çok ince” diye şikayet etmekteydi eski yerleşimciler. Vadinin genişliği, beş milyon yıllık rüzgar, soğuk ve yağmur tarafından meydan gelen erozyonun yardımıyla, eriyen karlar tarafından beslenen ırmak kollarına bağlıdır. Derin, büyük kesik, Colorado tarafından yapılmıştır. İlk kaşiflerin yaptığı gibi, nehrin sonsuz bir zaman diliminde, şu andaki derinliğine doğru yol açtığını düşünmek mantıklıdır. Gerçekte, nehir, aşağı yukarı deniz seviyesinden 600 m kadar her zamanki yerinde durmaktadır. Zaman içerisinde yavaş yavaş yükselen karadır, ancak bu o kadar yavaş gerçekleşmiştir ki, Colorado’nun aşındırıcı gücü, her iki tarafta da kanyon duvarları yükseklere tırmanırken, onun kendi yerinde durmasına imkan vermiştir. Kanyonun hikayesi Kanyonun hikayesi, kayaların katman katman derinliklerden yüzeye doğru çıkmasıyla, farklı yaşlarından anlaşılmaktadır. Bunlardan en alçağı, Colorado’nun aktığı Inner Groge’dur (İç Vadi). İki milyon yıl önce, buradaki karanlık kaya, Himalayalar kadar yüksek bir dağ sırasının parçasıydı. Dağlar, aşınarak bir düzlüğe dönüşmüş ve sığ bir deniz haline gelmiştir. Deniz tabanında biriken kireçtaşı, 1 milyar yaşında plankton fosilleri içermektedir. Yukarılarda, kayaların günlüğü, amfibilerin ve sürüngenlerin ayak izlerinin bulunduğu çamurlu sellerin altında kalarak ve aşınarak düzlüklere dönüştüğü, tarihi afetleri anlatmaktadır. Bir zamanlar çöl ve bataklık olan ve mercanların yaşadığı eski deniz katmanları vardır. Nehir, 6 milyon yıl öncesine kadar aşındırmasına başlamamıştır. Bir milyon yıldan az bir süre önce vadinin bir ucundan lav yayılımı başladığında, kanyon çoktan şu andaki derinliği 15 m’ye ulaşmıştır. Bu yerküre günlüğünün katmanlı sayfalarını inceleyen ziyaretçiler, bu konuyu anlaşılamayacak kadar geniş bulabilir. Bunların çoğu, açığa çıkan gizliliklerini görmenin, ürpertici heyecanını hissedecektir. Benzer Konular: Büyük Çerçeveli Güneş Gözlükleri En Büyük Aşklar Nefretle Başlar Büyük İskender İmparatorluğu Dünyanın En Büyük Hayvanı: Mavi Balina Büyük Çakıl Plajı \| Kaş - Antalya Paylaş Share this post on Digg Del.icio.us Technorati Twitter
	Alıntı

Şu anda bu konuyu görüntüleyen etkin kullanıcılar: 1 (0 üye ve 1 konuk)

Büyük Kanyonun Özellikleri - Oluşumu | ABD

Dünya'da bulunan tarihi mekânlar, Dünya harikaları ve tüm özel yerler ile ilgili paylaşımların bulunduğu bölüm.