ForumAdasi.Com - Felsefe Nedir? Felsefenin Anlamı Nedir?

[Foruma üye olmadığınız sürece forum içeriğindeki bağlantıları görüntüleyemezsiniz. Foruma üye olmak için TIKLAYIN!]

Felsefe Nedir? Felsefenin Anlamı Nedir?

“Felsefe nedir?” sorusu, tarihin belki de en popüler sorularından birisidir. Doğal olarak “Felsefe nedir?” sorusuna tarih boyunca birçok farklı filozof tarafından farklı tanımlamalarla farklı cevaplar verilmiştir. Felsefeyi tanımak ve anlamak için bu tanımlara kapsamlı bir şekilde göz atmak gerekmektedir.

Felsefe, etimolojik olarak Yunanca “seviyorum”, “ardından gidiyorum”, “arıyorum” gibi anlamlara gelen “phileo” sözcüğü ve “bilgi”, “bilgelik” anlamlarına gelen “sophia” sözcüğünün birleşiminden oluşan bir sözcüktür ve felsefenin anlamı bu bağlamda “bilgelik sevgisi” ya da “bilgi sevgisi”dir.

Yani felsefe kelime olarak bilgeliğe ve bilgiye değer vermek, onları önemsemek ve hatta en değerli şeyler olarak görmek; bilgiyi aramak, bilgeliğe erişebilme çabası sarf etmek, bilginin sürekli olarak peşinden koşmak anlamlarını taşımaktadır.

Doğrudan “Felsefe nedir?” sorusuna kısa bir yanıt verilmesi oldukça güçtür; çünkü felsefenin tek bir tanımı yoktur.

Felsefenin ne olup ne olmadığı konusunda elbet pek çok şey söyleyebiliriz; fakat bazı düşünürlere göre de felsefenin tanımı yapılamazdır; çünkü felsefe, bir üst dildir (Sönmez, 2006, s.66).

FELSEFE NEDİR?
Felsefe, insana yabancı gelmeyen ama ne olduğu konusunda birçok insanın ayrıntılı fikre sahip olmadığı bir uğraştır. Felsefeyi anlamak için ilk olarak metnin başında ele aldığımız kelime anlamına tekrar bakmakta fayda vardır.

Felsefe, Yunanca bilgelik sevgisi (bilgelik dostu) anlamına gelen felsefe (philosophia), sevmek (philia) ve bilgelik (sophia) sözcüklerinin birleşiminden türemiştir.

Felsefe (philosophia) terimi ilk kez, İlk Çağ’ın ünlü Yunan matematikçisi ve filozofu Pythagoras (Pisagor), (MÖ 580-500) tarafından kullanılmıştır. Buna göre felsefe kelime anlamı olarak bilgelik sevgisi ya da hikmet arayışı demektir.

Bilgelik (hikmet) ise varlık, bilgi ve değer üzerine tam ve bütün bir bilginin ortaya çıkması veya bir insanın böyle bir bilgiye sahip olabilecek ölçüde olgunluğa ermesi hâlidir.

Genel olarak felsefe, Sokrates’in dediği gibi “neleri bilmediğini bilmek” ve “kendini bilmek”tir. Aristoteles’in dediği gibi ilkeler ya da ilk nedenler bilimi’dir, mutlu bir yaşam sağlamak için tasarlanmış eylemsel bir sistem’dir. Platon’un dediği gibi doğruyu bulma yolunda düşünsel çalışma‘’dır; eş deyişle, gerçeklere ve doğrulara akılla, düşünmekle varmaya çalışmaktır. Felsefenin temel konusu ise evren ve yaşamdır.

Felsefe, Augustinus’a göre ‘Tanrı’yı bilmektir, gerçek felsefeyle gerçek din özdeştirler. Tertullianus’a göre felsefe yapmak ‘dogma’yı açıklamaktır. Anselmus’a göre de ‘inanılanı anlamaya çalışmaktır’.

Skolastiklere göre felsefe akılla dogma arasındaki uygunluğun tanıtlanmasıdır. Aquinolu Thomas’a göre felsefenin konusu Tanrı’dır, felsefe Tanrı’nın tanıtlanmasıdır. Scottus Eriugena’ya göre felsefe ‘inan’ın bilimi’dir, Hegel’e göre felsefe, dinin hayal ürünü olarak sunduğu şeyi, kavramsal olarak yakalamaktır.

Abelardus’un dediği gibi felsefe, inanılanın inanılmaya değer olup olmadığını araştırmaktır. Epikuros’un dediği gibi her şeyin doğal bir nedeni olduğunu bilmek, doğru bilgi edinip doğru eylemde bulunmak ve insana huzursuzluk vererek insanı boş yere mutsuz eden ve en büyük mutluluk olan ataraksiya durumunu bozan hayal, masal, düş ürünü doğal olmayan düşüncelerden kaçınarak doğal bir dünya görüşü edinmektir.

Hegel’in dediği gibi felsefe, evreni açıklamaktır. Giordano Bruno’nun dediği gibi felsefe, doğayı bilmektir. Francis Bacon’un dediği gibi felsefe, deney ve gözleme dayanan bilimsel veriler üstünde düşünmek’tir. Auguste Comte’un dediği gibi felsefe, bütün bilimleri birleştiren bir bilim, bir bilimler bilimi’dir.

Ludwig Feuerbach’ın dediği gibi felsefe, doğabilimleriyle, doğabilimleri de felsefeyle sürekli olarak bağlı kalmak zorundadır. Eytişimsel özdekçiliğin (Diyalektik Materyalizmin) dediği gibi, Felsefe, her türlü gelişmenin genel yasalarını saptayan bilimdir.

Felsefe, bilginin yolunu aramak ve onu elde etmek demektir, felsefe bilimsiz, bilim de felsefesiz olamaz, felsefe tıpkı bilim gibi somut ve bilimsel sezgiden soyut düşünceye ve bundan da yeniden somut pratiğe geçilerek gerçekleştirilmelidir.

Felsefe, doğasal, düşünsel ve toplumsal evrenin tüm olgularının ve kesikli süreklilik içindeki her türlü gelişmenin temeli olan genel yasaları saptayan, evrensel bağımlılık, birlik ve varlık anlayışıyla bütünleyen, bilime dayanan, bilimle değişen ve güçlenen evrensel bilimdir.

Bilimsel veriler üstünde düşünmek ve onlardan kılgısal sonuçlar çıkarmaktır. Özdeksel dış dünyanın belirlediği bilincimizle özdeksel dış dünyayı yalnızca elini şakağına koyarak kavramak ve açıklamak değil, doğaya hiçbir şey katmadan olduğu gibi bilimsel olarak (bilime dayanarak) kavramak ve açıklamaktır, aynı zamanda da dünyayı değiştirme yöntemi olduğu gibi dünyayı değiştirmektir. İnsanlık-öncesi çağını insanlık çağına dönüştürmenin tek bilimsel kılavuzudur.

FELSEFENİN TANIMI NEDEN YAPILAMAZ?
Felsefenin tanımının yapılmasının zorluğunun nedenleri ise şu üç farklı dereceli biçimde özetlenebilir:

Farklı felsefe disiplinlerinin vardır. Örneğin metafizik, ahlak felsefesi ve bilgi felsefesi gibi birçok değişik felsefe disiplini ve alanı bulunmaktadır. Dolayısıyla da bu kadar geniş bir ağa sahip olan felsefenin tek bir yönlü tanımını yapmak da güçleşmektedir.
Her felsefe kolunda değişik eğilim, kuram ve öğretilerin var oluşudur. Örneğin realizm, idealizm, pragmatizm ve rasyonalizm gibi değişik felsefi yaklaşımlar bulunmaktadır. Bu yaklaşımların her birisi için felsefe, ayrı bir işleve ve anlama sahiptir. Bu durum da felsefenin belli bir tanımının yapılmasını zorlaştırmaktadır.
Tarihsel süreçte gelişen felsefi öğretilerin birbiriyle olan karşıtlığı ve bu öğretilerin çalışma alanının karmaşık soyutluğudur (Yıldırım, 1991, s.10). Her bir felsefe anlayışın, teorinin ve yaklaşımın farklı tanımlamalarının bulunması felsefeyi tanımlamayı güçleştirmektedir.

BİLGELİK SEVGİSİ OLARAK FELSEFE
Felsefi düşüncenin bilimden farklı olan en önemli başka bir özelliği bilimin yalnızca olgularla ilgilenmesine karşılık felsefenin olguların yanında aynı zamanda değerler, anlamlar ve idealler ve erekler diye adlandırılan bir varlık türünü veya bunları içine alan bir varlık alanını kendisine konu etmesidir.

Felsefe değiminin kök anlamında işaret edildiği gibi felsefe bilgisinin (Yunanca episteme) veya bilgeliğin (Yunanca sophia) kendisi, ona sahip olma iddiası değil bilginin; ama bundan daha çok daha özel olarak bilgeliğin (Arapçası hikmet) sevgisidir.

Bilgelik veya hikmet bilgiden farklı çok daha iddialı ve çok daha zengin bir kavramdır. Bilgelik en basit anlamıyla insan hayatının anlamı ve değerine ilişkin derin bilgidir. Bilgelik, Sokrates‘in, uğruna ölümü göze aldığı bilgidir.