Forum Logo  

Anasayfa Forum Duyuruları Yönetim İletişim
 -
Geri Git   ForumAdasi.Com > Eğitim - Öğretim > Dersler > Felsefe - Sosyoloji


Anaksagoras’ta Teleoloji ve Deizm


Kullanıcı Etiket Listesi

Yeni Konu Yeni Cevap
 
LinkBack Seçenekler Görüntüleme stilleri
Alt 05 Nisan 2023, 23:40   #1
Çevrimiçi
Zeze - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
Kullanıcıların profil bilgileri ziyaretçilere gizlidir.
Standart Anaksagoras’ta Teleoloji ve Deizm

Anaksagoras’ta Teleoloji ve Deizm


Anaksagoras’ın Nous’a atfettiği temel nitelikler, bilhassa onu belirli bir amaç doğrultusunda düzenleyen ve biçimlendiren bir kuvvet olarak tasavvur etmesi, teleolojik açıklama biçiminin felsefî literatüre yerleşmesine katkıda bulunmuştur. Nitekim Platon ve Aristoteles evrenin mevcudiyetini belirli bir telos (amaç) doğrultusunda açıklama başarısını gösterdiği için Anaksagoras’ı övmektedirler. Bununla birlikte, Anaksagoras’ın bu düşünceyi yeterli düzeyde geliştirmediği gerekçesiyle aynı isimler tarafından eleştirildiğini (Bunnin ve Yu, 2004, s. 31) de hatırlatmak gerekmektedir.

Evreni bir telos doğrultusunda açıklama başarısı, deist düşünce ile birleştiğinde, kendisinden sonra gelen Yunan filozofları üzerinde yarattığı etki itibariyle Anaksagoras’ı dikkat çekici kılmaktadır. Telos fikri ve teleolojik açıklama biçimi sonraki dönemlerde, örneğin Aristoteles’in fikriyatı üzerinde önemli izler bırakacaktır.
Teleoloji erek-bilim olarak tercüme edilebilir. Yunanca telos (amaç, erek) ve logos (bilim) kavramlarından türetilmiştir. Kabaca, herhangi bir nesnede veya evrenin tamamında gözlenen bir değişim veya hareketin belirli bir amaç doğrultusunda gerçekleştiğine dair düşünceyi ifade etmektedir. Bir diğer açıdan, teleoloji, herhangi bir niteliğin veya gözlemlenen bir değişimin ve hareketin belirli bir amaçla bağlantılı olarak açıklanması gerektiği yönündeki felsefî bir iddiadır.
Anaksagoras’ın yaratma kavramına yüklediği anlam, onun teleolojik düşüncesiyle bir araya getirildiğinde bir diğer merkezî fikrin, deistik düşüncenin izleri de ortaya çıkmaktadır. Buna göre, tanrısal bir mahiyeti haiz olan Nous hâlihazırda mevcut olan unsurları belirli bir amaç doğrultusunda bir araya getirerek evreni kozmos haline ulaştırmıştır. Fakat Nous’un müdahalesi bununla sınırlıdır. O, evreni belirli kurallar çerçevesinde, kendi kendini idare edecek biçimde tasarlamış ve onu kendi haline bırakmıştır. Bu, deist düşüncenin klasik ifadelerinden biridir.

Deizme göre Tanrı evrenin hammaddesini hazır bulmuş, ona biçim ve hareket vermiş, sonra da onu kendi haline bırakmıştır. Bu aşamadan sonra Tanrı’nın evrenle tekrar bir ilişkiye girmesi ve ona zaman zaman (veya kesintisiz bir şekilde) müdahale etmesi düşünülemez. Evrende bütünüyle mekanik bir işleyiş vardır. Buna karşın, Tanrının evrene müdahale ettiği fikri ise yoktan var etme fikrinde olduğu gibi monoteist dinler tarafından ortaya atılmıştır. Fakat antik Yunan düşüncesi açısından bu fikir de alışıldık çerçevenin dışında kalmaktadır.

Anaksagoras Nous’a tanrısal bazı nitelikler atfediyor olmakla birlikte felsefesini Empedokles gibi dinî ve mistik öğeler üzerine inşa etmiş değildir. Aksine, Anaksagoras’ın felsefesi salt bilimsel bir niteliğe sahiptir. Empedokles reenkarnasyona inanmaktadır ve eserlerinden kalan parçalar onun fazlasıyla mistik bir düşünsel çerçeveyi benimsediğini göstermektedir. Anaksagoras ise “saf kontemplatif düşünür tipinin ilk örneği” (Zeller, 2008, s. 91) olarak kabul edilebilir.
“Kontemplatif ” kavramı “dikkatli ve derin düşünceye sahip kişi” anlamına gelen “contemplative” kavramının Türkçeleştirilmiş halidir. Anaxagoras, mistik değil rasyonel bir yönteme sahiptir ve bu itibarla kontemplatif bir düşünür olarak nitelendirilmektedir.
Anaksagoras eserlerini dinî bir düşünceye dayandırmadığı gibi, dönemin dinî geleneğine olan eleştirel yaklaşımı dolayısıyla ciddî sıkıntılarla karşı karşıya kalmıştır. Örneğin yaşadığı dönemde Yunan toplumu Güneş’i bir tanrı olarak kabul etmektedir. Anaksagoras ise Güneş’in kızgın bir taş kütlesi olduğunu iddia etmiştir. Onun bu sonuca bir gök taşı parçası üzerinde yaptığı gözlem neticesinde ulaştığı rivayet edilmektedir. Bu iddiası, Anaksagoras’ın toplumdan ciddi bir tepki görmesine ve hatta ölüm cezası talebiyle yargılanmasına neden olmuştur.

Anaksagoras, fikirlerinden dolayı yargılanan ve ölüm cezasına çarptırılan ilk filozoftur. Sokrates’ten farklı olarak, o, yaşadığı yer olan Atina’dan kaçarak bu cezadan kurtulmuştur.


  Alıntı
Yeni Konu Yeni Cevap

İçeriği Sosyalleştir

Etiketler
anaksagoras’ta, deizm, teleoloji


Şu anda bu konuyu görüntüleyen etkin kullanıcılar: 1 (0 üye ve 1 konuk)
 

Gönderme Kuralları
Konu açma yetkiniz yok
Cevap Yazma Yetkiniz Yok
Eklenti ekleme yetkiniz yok
Mesaj düzenleme yetkiniz yok

BB code is Açık
Smileler Açık
[IMG] Kodları Açık
HTML-Kodu Kapalı
Trackbacks are Açık
Pingbacks are Açık
Refbacks are Açık



Saat: 15:46.

Forum Bilgileri
Hukuki Aydınlatma Metni
ForumAdası, tüm hakları saklıdır.

Kurucu: Jön TüRk
Forum Sorumlusu: Zeze
Geliştiriciler: Regex & Cry
Tasarımcı: Mango

Powered by vBulletin® Version 3.8.6
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.

Altyapı bilgilerini okuduğunuz vBulletin yazılımı ForumAdası üzerinde lisanslı bir şekilde kullanılmaktadır.
ForumAdası; internet ortamında kullanıcıların içerik üretmelerine, bu içeriklerin de önceden onaya tabi tutulmaksızın yayımlanabilmesine olanak sağlayan bir forum sitesidir. Forum siteleri, tıpkı sosyal medya ve interaktif sözlükler gibi 5651 sayılı kanunun 2. maddesinin 1. fıkrasının "m" bendine göre Yer Sağlayıcı olarak faaliyet göstermekte olan, hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten platformdur.
5651 sayılı kanunun 5. maddesine göre yer sağlayıcı, yer sağladığı içeriği kontrol etmek veya hukuka aykırı bir faaliyetin söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü değildir. Başka bir deyişle ForumAdası üzerinden yapılan yazılı, görsel ya da işitsel paylaşımlardan doğabilecek yasal sorumluluk, mezkur içeriği paylaşan ForumAdası üyesi gerçek kişilere aittir. İlgili kanunun anılan maddesinin 2. fıkrasında da çok açık bir biçimde öngörüldüğü üzere; yer sağlayıcı, yer sağladığı hukuka aykırı içerikten, ceza sorumluluğu ile ilgili hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu Kanunun 8 inci ve 9 uncu maddelerine göre haberdar edilmesi halinde ve teknik olarak imkân bulunduğu ölçüde hukuka aykırı içeriği yayından kaldırmakla yükümlüdür.
Açıklanan hukuki dayanaklar temelinde, hak ihlâli iddiasında bulunan hak sahipleri İLETİŞİM linkinden yer sağlayıcı ForumAdası yöneticilerine ihtarda bulunarak bahse konu hususu tebliğ etmeleri halinde incelemeler yapılıp, en geç 2 gün içerisinde gerekli işlemler tesis edilecektir.

5101 sayılı yasayla degişik 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince ForumAdası üzerinde telif hakkı bulunan MP3, video vb. eserlerin paylaşımı T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hak sahipliği verilmiş olan MÜ-YAP tarafindan yasaklanmış olup, yasal işlem olması halinde, paylaşan kişi ya da kişilerin bilgileri gerekli kurum ile paylaşılacaktır.