Hegel ve Rasyonalizm (Akılcılık), Hegelci Rasyonalizm

**Zeze** · 20 Nisan 2023, 14:31

Alman filozof George Wilhelm Friedrich Hegel (Georg Vilhelm Fridrih Hegel) rasyonalizmi doruk noktasına ulaştırmış bir filozoftur.

Hegel’e göre, insan varlık hakkında, duyuları hiç kullanmaksızın, yalnızca akıl yoluyla gerçek ve apaçık bir bilgiye ulaşabilir. Çünkü, aklın yasalarıyla, varlığın yasaları bir ve aynıdır. Yine ona göre nesnenin kendisi de özne gibi akılsaldır. Hegel varlıkla düşünce arasındaki bu özdeşliği şöyle ifade etmiştir: “Akla uygun olan gerçektir, gerçek olan da akla uygundur.”

Hegel’e göre temel bilim mantık bilimidir. Doğru bilgiye yalnızca mantık yoluyla ulaşılabilir. Mantık bilimi, aklın yalnızca kendisinden türettiği kavramların ortaya konması, açıklanması ve geliştirilmesinden oluşur. Bir şeyin başka bir şeyden çıktığı ya da başka bir şeyin sonucu olduğu gibi bağlantıları inceleyen formel disiplin, mantıktır. Örneğin Descartes için de bütün evren, mantığın kavramları yani genel belirlenimleri ve çerçevesi içinde inşa edilmiştir. Mantık hakikatin apaçık göründüğü alandır.

Hegel’in felsefesinin temelinde gelişme ve değişme kavramı bulunur. Bunun felsefedeki önemi, her şeyin değişim ve hareket hâlinde, birbirine bağlı olduğunu söylemesi ve diyalektik yöntemini geliştirmesidir. Ona göre düşünce (ruh) ve madde (evren) sürekli değişim içindedir. Her tür yaşamın ve hareketin temelinde değişme ve gelişme vardır. Hegel’e göre değişmede düşüncenin yani ruhun yeri ve önemi öndedir. Yani düşüncede meydana gelen değişmeler maddedeki değişmelere yol açar.

Hegel’e göre bu dünya, bu dünyayı meydana getiren ve bilgimizin konusu olan nesneler insan zihninden başka bir zihnin eseridir. Hegel bu mutlak zihne (mutlak akıl) “Geist” adını verir. Geist, kendi kendisine yeten, kendi kendisinin bilincinde olan bir varlıktır. Ona göre her şey üç aşamalı bir gelişme sonucu meydana gelir. Bu aşamalar; tez, antitez ve sentezdir. Her şey karşıtı aracılığı ile gelişir, değişir. Her tez, antitezini gerektirir, bu ikisinin ilişkisi daha yüksek düzeyde senteze ulaşır. Geist’ın diyalektik hareketinin birinci adımında o, kendisindedir (tez). Kuvvet hâlindedir ve gücünü henüz gerçekleştirmemiştir. Bununla birlikte Geist’ın kendisini bilmesi, tanıması için kendisine gerçeklik kazandırması gerekir. Geist, bu amaçla kendisini ilk olarak doğada gerçekleştirir (antitez). Hegel’e göre doğa farklılaşmış “Geist”tır. O şimdi kendisinden başka bir şey olmuş, özüne aykırı düşmüştür. Geist doğada kendisine yabancılaşmış, kendi özü ile çelişik duruma düşmüştür. Bu çelişki diyalektik sürecin üçüncü basamağında kültür dünyasında ortadan kalkar (sentez aşaması). Bununla da Geist kültür dünyasında yeniden kendini bulur, kendine döner, bilincine tam olarak varmış ve özgürlüğüne kavuşmuştur.

Rasyonalizm geleneği Parmanides’ten Hegel’e uzanan bir gelişim çizgisi gösterir, bu çizgi üzerinde birbirinden çok farklı akılcılık anlayışlarıyla karşılaşılır. Farklı rasyonalizm tanımlarına rağmen; doğruluğun ölçüsünü akıl olarak ele almasını bu felsefe geleneğinin ortak bir öğesi olarak ele alırsak, söz konusu düşüncenin doruk noktasında Hegel ile karşılaşılır. Hegelci diyalektik yöntem rasyonalizmin kendi içinde kendini temellendirmesinin bir yöntemi olarak ortaya çıkmıştır. Hegel’in ünlü sav sözü, “Gerçek olan her şey ussal, ussal olan her şey gerçektir” değişi, tüm bir rasyonalizm geleneğinin en özlü ifadesi olarak görülür.

Benzer Konular:

20 Nisan 2023, 14:31	#1
Çevrimiçi Zeze Kullanıcıların profil bilgileri ziyaretçilere gizlidir.	Hegel ve Rasyonalizm (Akılcılık), Hegelci Rasyonalizm Hegel ve Rasyonalizm (Akılcılık), Hegelci Rasyonalizm Alman filozof George Wilhelm Friedrich Hegel (Georg Vilhelm Fridrih Hegel) rasyonalizmi doruk noktasına ulaştırmış bir filozoftur. Hegel’e göre, insan varlık hakkında, duyuları hiç kullanmaksızın, yalnızca akıl yoluyla gerçek ve apaçık bir bilgiye ulaşabilir. Çünkü, aklın yasalarıyla, varlığın yasaları bir ve aynıdır. Yine ona göre nesnenin kendisi de özne gibi akılsaldır. Hegel varlıkla düşünce arasındaki bu özdeşliği şöyle ifade etmiştir: “Akla uygun olan gerçektir, gerçek olan da akla uygundur.” Hegel’e göre temel bilim mantık bilimidir. Doğru bilgiye yalnızca mantık yoluyla ulaşılabilir. Mantık bilimi, aklın yalnızca kendisinden türettiği kavramların ortaya konması, açıklanması ve geliştirilmesinden oluşur. Bir şeyin başka bir şeyden çıktığı ya da başka bir şeyin sonucu olduğu gibi bağlantıları inceleyen formel disiplin, mantıktır. Örneğin Descartes için de bütün evren, mantığın kavramları yani genel belirlenimleri ve çerçevesi içinde inşa edilmiştir. Mantık hakikatin apaçık göründüğü alandır. Hegel’in felsefesinin temelinde gelişme ve değişme kavramı bulunur. Bunun felsefedeki önemi, her şeyin değişim ve hareket hâlinde, birbirine bağlı olduğunu söylemesi ve diyalektik yöntemini geliştirmesidir. Ona göre düşünce (ruh) ve madde (evren) sürekli değişim içindedir. Her tür yaşamın ve hareketin temelinde değişme ve gelişme vardır. Hegel’e göre değişmede düşüncenin yani ruhun yeri ve önemi öndedir. Yani düşüncede meydana gelen değişmeler maddedeki değişmelere yol açar. Hegel’e göre bu dünya, bu dünyayı meydana getiren ve bilgimizin konusu olan nesneler insan zihninden başka bir zihnin eseridir. Hegel bu mutlak zihne (mutlak akıl) “Geist” adını verir. Geist, kendi kendisine yeten, kendi kendisinin bilincinde olan bir varlıktır. Ona göre her şey üç aşamalı bir gelişme sonucu meydana gelir. Bu aşamalar; tez, antitez ve sentezdir. Her şey karşıtı aracılığı ile gelişir, değişir. Her tez, antitezini gerektirir, bu ikisinin ilişkisi daha yüksek düzeyde senteze ulaşır. Geist’ın diyalektik hareketinin birinci adımında o, kendisindedir (tez). Kuvvet hâlindedir ve gücünü henüz gerçekleştirmemiştir. Bununla birlikte Geist’ın kendisini bilmesi, tanıması için kendisine gerçeklik kazandırması gerekir. Geist, bu amaçla kendisini ilk olarak doğada gerçekleştirir (antitez). Hegel’e göre doğa farklılaşmış “Geist”tır. O şimdi kendisinden başka bir şey olmuş, özüne aykırı düşmüştür. Geist doğada kendisine yabancılaşmış, kendi özü ile çelişik duruma düşmüştür. Bu çelişki diyalektik sürecin üçüncü basamağında kültür dünyasında ortadan kalkar (sentez aşaması). Bununla da Geist kültür dünyasında yeniden kendini bulur, kendine döner, bilincine tam olarak varmış ve özgürlüğüne kavuşmuştur. Rasyonalizm geleneği Parmanides’ten Hegel’e uzanan bir gelişim çizgisi gösterir, bu çizgi üzerinde birbirinden çok farklı akılcılık anlayışlarıyla karşılaşılır. Farklı rasyonalizm tanımlarına rağmen; doğruluğun ölçüsünü akıl olarak ele almasını bu felsefe geleneğinin ortak bir öğesi olarak ele alırsak, söz konusu düşüncenin doruk noktasında Hegel ile karşılaşılır. Hegelci diyalektik yöntem rasyonalizmin kendi içinde kendini temellendirmesinin bir yöntemi olarak ortaya çıkmıştır. Hegel’in ünlü sav sözü, “Gerçek olan her şey ussal, ussal olan her şey gerçektir” değişi, tüm bir rasyonalizm geleneğinin en özlü ifadesi olarak görülür. Benzer Konular: Aristoteles ve Rasyonalizm (Akılcılık) Avrupa'da Rasyonalizm: Kıta Felsefesi Rasyonalizm, Akılcılık Nedir? Paylaş Share this post on Digg Del.icio.us Technorati Twitter
	Alıntı

Şu anda bu konuyu görüntüleyen etkin kullanıcılar: 1 (0 üye ve 1 konuk)