Ödev Ahlakının Evrenselleştirilebilirliği

**Zeze** · 20 Nisan 2023, 15:45

Kant, bir eylemin ahlaki olabilmesi için, onun temelini oluşturan maksimin evrenselleştirilebilir olması gerektiğini düşünür.

Onun, aynı koşullar altındaki herkes için bağlayıcı bir maksim olması gerekir. Kendinizi bir istisna olarak görmeyip, tarafsız olmanız gerekir. Bu bakımdan, örneğin “istediğin şeyi satın alamayacak kadar fakirsen, her zaman hırsızlık yap” maksimini esas alarak eyleyip bir kitap çaldıysanız, bu maksim sizin durumunuzdaki herkes için geçerli olur. Şüphesiz bu, evrenselleştirilebilir olan her maksimin, her ne olursa olsun, evrenselleştirilebilir olduğu için ahlaki bir maksim olduğu anlamına gelmez. “Kendinden uzun boylu birini gördüğünde, ona her zaman dilini çıkar” gibi abes birçok maksimin, her ne kadar ahlakla az ya da hiç ilgisi olmasa da kolaylıkla evrenselleştirilebileceği açıktır. Daha önceki paragrafta hırsızlık yapmak hakkında kullanmış olduğum maksim gibi birtakım evrenselleştirilebilir maksimler, yine ahlaki olmayan maksimler olarak değerlendirilebilir.

Söz konusu bu evrenselleştirilebilirlik ilkesi, Hıristiyanlığın Altın Kuralı olan “Başkalarına sana davranılmasını istediğin gibi davran”ın biraz daha farklı bir türüdür. Birisi “Her zaman, başkalarının zararına bir asalak olarak yaşa” maksimine göre eylerse, bu kimsenin eylemi, onun maksiminin evrenselleştirilebilir olması imkansız olduğu için, ahlaki bir eylem olmayacaktır. Böyle bir maksim “Peki, ya herkes asalak olsaydı ne olurdu?” sorusunu beraberinde getirir. Ve herkes asalak olsaydı eğer, bu durumda geriye asalakların yaşayabileceği hiç kimse kalmazdı. Bu maksim, Kant’ın sınavından geçemediği için ahlaki bir maksim olamaz.

Diğer taraftan, “Asla bebeklere işkence etme” maksimini oldukça kolay evrenselleştirebiliriz. Her ne kadar bu maksime uymayanlar olabilse de herkesin bu buyruğa uymasının olası ve arzu edilebilir olduğu açıktır. Bebeklere işkence ederek bu maksime uymayanlar, ahlaki olmayan bir biçimde eylemiş olurlar. Bunun gibi maksimlerle Kant’ın evrenselleştirilebilirlik ilkesi, açıktır ki birçok insanın doğru ve yanlışa ilişkin en doğrudan sezgilerine karşılık gelen bir yanıt verir.

Benzer Konular:

20 Nisan 2023, 15:45	#1
Çevrimiçi Zeze Kullanıcıların profil bilgileri ziyaretçilere gizlidir.	Ödev Ahlakının Evrenselleştirilebilirliği Ödev Ahlakının Evrenselleştirilebilirliği Kant, bir eylemin ahlaki olabilmesi için, onun temelini oluşturan maksimin evrenselleştirilebilir olması gerektiğini düşünür. Onun, aynı koşullar altındaki herkes için bağlayıcı bir maksim olması gerekir. Kendinizi bir istisna olarak görmeyip, tarafsız olmanız gerekir. Bu bakımdan, örneğin “istediğin şeyi satın alamayacak kadar fakirsen, her zaman hırsızlık yap” maksimini esas alarak eyleyip bir kitap çaldıysanız, bu maksim sizin durumunuzdaki herkes için geçerli olur. Şüphesiz bu, evrenselleştirilebilir olan her maksimin, her ne olursa olsun, evrenselleştirilebilir olduğu için ahlaki bir maksim olduğu anlamına gelmez. “Kendinden uzun boylu birini gördüğünde, ona her zaman dilini çıkar” gibi abes birçok maksimin, her ne kadar ahlakla az ya da hiç ilgisi olmasa da kolaylıkla evrenselleştirilebileceği açıktır. Daha önceki paragrafta hırsızlık yapmak hakkında kullanmış olduğum maksim gibi birtakım evrenselleştirilebilir maksimler, yine ahlaki olmayan maksimler olarak değerlendirilebilir. Söz konusu bu evrenselleştirilebilirlik ilkesi, Hıristiyanlığın Altın Kuralı olan “Başkalarına sana davranılmasını istediğin gibi davran”ın biraz daha farklı bir türüdür. Birisi “Her zaman, başkalarının zararına bir asalak olarak yaşa” maksimine göre eylerse, bu kimsenin eylemi, onun maksiminin evrenselleştirilebilir olması imkansız olduğu için, ahlaki bir eylem olmayacaktır. Böyle bir maksim “Peki, ya herkes asalak olsaydı ne olurdu?” sorusunu beraberinde getirir. Ve herkes asalak olsaydı eğer, bu durumda geriye asalakların yaşayabileceği hiç kimse kalmazdı. Bu maksim, Kant’ın sınavından geçemediği için ahlaki bir maksim olamaz. Diğer taraftan, “Asla bebeklere işkence etme” maksimini oldukça kolay evrenselleştirebiliriz. Her ne kadar bu maksime uymayanlar olabilse de herkesin bu buyruğa uymasının olası ve arzu edilebilir olduğu açıktır. Bebeklere işkence ederek bu maksime uymayanlar, ahlaki olmayan bir biçimde eylemiş olurlar. Bunun gibi maksimlerle Kant’ın evrenselleştirilebilirlik ilkesi, açıktır ki birçok insanın doğru ve yanlışa ilişkin en doğrudan sezgilerine karşılık gelen bir yanıt verir. Benzer Konular: Ödev Ahlakında Ahlaki Eylemin Ölçütü Ödev Ahlakı Nedir? Ödev - Mutluluk Kütüphanede ödev yapılan dönemler Paylaş Share this post on Digg Del.icio.us Technorati Twitter
	Alıntı

Şu anda bu konuyu görüntüleyen etkin kullanıcılar: 1 (0 üye ve 1 konuk)