ForumAdasi.Com - Bilimsel Yöntemin Basamakları

[Foruma üye olmadığınız sürece forum içeriğindeki bağlantıları görüntüleyemezsiniz. Foruma üye olmak için TIKLAYIN!]

Problemin hissedilmesi
Mevcut teori ve araştırmalara bakılması
Ön gözlemler yapılması
Problemin sınırlanması, araştırma amaçlarının sorular veya hipotez hâlinde oluşturulması
Evren ve örneklemin tespiti (konuyu oluşturan obje, belge, örnek veya kişilerin belirlenmesi)
Veri toplama araçlarının geliştirilmesi ve örneklemden gözlem, görüşme, deney veya bilgi formu gibi araçlarla (veri toplama araçlarıyla) verilerin toplanması
Verilerin betimlenmesi ve hipotezlerin doğrulanıp doğrulanmadığının analiz edilmesi
Bu bulguların mevcut teorilerle bağlarının kurulması veya yeni teoriler geliştirilmesi
Bulgu ve sonuçların çıkarılması
Önerilerin geliştirilmesi forumlar, genel forum sitesi forumadasi.com
Ulaşılan sonuçları dikkate alarak ve çürüyen hipotezleri değiştirerek bir üst araştırmaya geçilmesi

Bilim, geliştirdiği yöntem sayesinde ileri sürdüğü bilimsel yasalar ve ona dayanarak yapmış olduğu açıklamalar neticesinde olayların nedenini izah etmeye çalışır. Bilim etkinliği, bu yönüyle güvenilir bilgiler elde eder. Bu durum, bilimin yönteminin diğer alanlar üzerinde denenmesi sonucunu doğurmuştur ve bilime olan eğilimi giderek artırmıştır. Dolayısıyla bilim hızla ilerlemiş ve araştırma inceleme alanını genişletmiştir.

Problemin belirlenmesi
Problem akla takılan cevabını bilmediğimiz sorudur.
Herhangi bir olayın nasıl ve neden olduğunu mevcut bilgilerimizle açıklayamıyorsak bu olay bizim için bir problemdir. Problemin üzerinde iyi düşünülmüş olması gereklidir. İşte bilim insanı, tüm bu çalışmaları probleme cevap bulmak için yapar.

Örnek problem: Kanser hastalığı nasıl oluşur?

Gözlemlerin yapılması
Bilim insanı probleme yönelik gözlemlerde bulunur. Bunu yaparken nitel ve nicel olmak üzere iki farklı gözlem metodundan yararlanır.

Nitel gözlem, duyu organlarıyla yapılan gözlemlerdir. Bu tür gözlemlerde hem hata payı yüksektir hem de yapılan tespit kişiden kişiye farklılık gösterir. Öznellik hâkimdir.

Örnek nitel gözlem: Tümör kitlesi dokunarak hissedilir.

Nicel gözlem, daha objektif ve ölçü aletlerine dayalı olarak yapılan gözlemlerdir. Bu tür gözlemlerde yanılma payı daha düşüktür ve bilim insanı tarafından daha çok tercih edilir.

Örnek nicel gözlem: Tümör kitlesinin çapı 3 cmdir. Burada bir ölçüm söz konusudur.

Verilerin toplanması
Veri problemle ilgili doğrulardır, gerçeklerdir. Gözlemler sonucunda veriler toplanır. Deneylerle kanıtlanmış bilimsel doğrulara gerçek denir.

Hipotezin veya hipotezlerin kurulması
Probleme sunulan geçici çözüme hipotez denir.

İyi bir hipotez şu özelliklere sahip olmalıdır:

Toplanan tüm verilere uygun olmalıdır.
Probleme uygun bir çözüm önermelidir.
Deney ve gözlemlere açık olmalıdır.

Tahminlerde bulunma hipotez veya hipotezlere göre yapılan tahminlerdir.

Tümdengelim ve tümevarım yöntemleriyle gerçekleştirilir. Tümdengelim yönteminde bir ön bilgi kullanılarak sonuç elde edilir. Başka bir ifadeyle genel kapsamlı bir bilgiden daha az kapsamlı özel bir bilgiye varılmasıdır.

Kontrollü deneyler yapmak
Yapılan tahminlerin geçerli olup olmadığını kontrollü deneylerle anlarız. Kontrollü deneylerde iki grup vardır. Birine kontrol grubu diğerine ise deney grubu denir. Her iki grupta da aynı deney yapılır. Araştırılan faktör, gruplar arasında farklı tutularak sonuca varılır. Deney sonuçları tahminleri doğrularsa gerçek veya teori olur. Aksi durumda yeni hipotez kurularak deneylere devam edilir.

Doğruların elde edilmesi
Deneylerle kanıtlanmış bilimsel doğrulara gerçek denir. Deneyler sonucunda bazı gerçekler elde edilir. Bu gerçeklerin kurulan hipoteze uygun düşmesi önemlidir. Şayet hipotezle çelişiyorsa hipotez veya hipotezler değiştirilir.

Teoriye dönüşüm
Tekrarlanan deneylerle doğruluğu tam olmayan ama kabul edilen hipotezlere teori denir.

Teoriler değişebilir. Bilimde teorilerin önemi büyüktür. Tam açıklanamadıkları için sürekli olarak araştırılma eğilimi gösterirler. Bunun neticesinde daima yeni bilgiler elde edilir ve bilim sahası genişler. Bir dinamiklik söz konusudur.

Kanun
Tüm bilim insanları tarafından kabul gören hipotez ve teorilere kanun denir. Kanunlar her yerde geçerli değildir.

Örnek: Yer çekimi kanununun dünya yüzeyinde olup uzayda olmaması gibi.