Newton’un Hareket Yasası: Eylemsizlik
Newton’un hareket yasalarının ilki olan eylemsizlik cisimlerin hareket durumunun değiştirilmesine karşı gösterdiği dirençtir. Hareket durumu bir cismin hızıdır (hem sürati hem de yönüdür). Öyleyse eylemsizlik bir cismin süratinin ya da yönünün değişmesine karşı koymasıdır.
Eylemsizliği düşünürken iki durumdan bahsedebiliriz;
- Cisim duruyordur, hızı sıfırdır, v=0.
- Cisim sabit hızla belli bir yönde hareket ediyordur, v = sabit.
- duruyorsa durmaya
- sabit hızla gidiyorsa aynı sabit hızla gitmeye devam eder, sürati ve yönü değişmez.
Bir cismin hızının değişmesini ivme olarak adlandırmıştık, öyleyse eylemsizlik ilkesi bize bir cismin üzerindeki net kuvvet sıfırsa ivmesinin de sıfır olduğunu söyler.
Sabit hızla giden (düzgün doğrusal hareket yapan) ya da duran her cismin üzerindeki net kuvvet sıfırdır, cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altındadır. Bir cismin hareketine devam edebilmesi için net kuvvet uygulamak gerekmez, eğer sabit hızla gidiyorsa üzerinde net kuvvet olmadan cisim hareketine devam eder.
Örnek Soru: Kızak nerede durur?
Şekildeki kızak bir tepeden serbest bırakılıyor sonra tepenin sonunda düz bir yol boyunca buzun üstünde hareket ediyor. Buz ile kızak arasında sürtünme olmadığını varsayarak, kızak nerede durur?
Çözüm:
Kızak tepeden aşağı inerken hızlanır, tepenin sonuna geldiğinde üzerindeki net kuvvet sıfırdır. (Sürtünme kuvvetinin olmadığını farz ediyoruz.) Öyleyse bu kızak durmaz, sürekli aynı hızla aynı yönde hareketine devam eder.
Gerçek hayatta sürtünmesiz ortam yoktur, bu nedenle tüm cisimler önünde sonunda dururlar. Ama eylemsizlik ilkesi dengelenmiş kuvvetlerin etkisinde bir cisim için her zaman geçerlidir. Sürtünme kuvveti olsaydı ve kızağı buna eşit bir kuvvetle itseydik kızak yine sabit hızla hareket ederdi.
Normal
