ForumAdasi.Com - Eylemsizlik ve Günlük Hayat Örnekleri

[Foruma üye olmadığınız sürece forum içeriğindeki bağlantıları görüntüleyemezsiniz. Foruma üye olmak için TIKLAYIN!]

Duran bir cismin durmaya devam etmesi
Durmakta olan bir cismin durmaya devam etmesini anlamak çok zor değildir. Çevremizde gördüğümüz nesneler duruyorlarsa, dışarıdan itilip çekilmedikçe durmaya devam eder. Örneğin, masanın üstünde bir kitap duruyorsa,kimse kitabı itmezse ya da çekmezse, durmaya devam eder. Hareketin ne olduğunu hatırlamak isteyebilirsiniz.

Sabit hızla hareket eden bir cismin hareketini durumunu koruması
Eylemsizliğin ikinci durumunu anlamak hayal gücü gerektirebilir. Çünkü çevremizde sabit hızla hareket eden nesneler pek bulunmaz. Şöyle bir örnek verebiliriz: Uzayda bir astronot elindeki bir topu fırlatırsa bu top sonsuza kadar aynı hızla gitmeye devam eder. Uzayda hava sürtünmesi olmadığını biliyoruz ayrıca topun yakınında bir gezegen ya da yıldız olmadığını varsayıyoruz.

Eylemsizliği görmek için mutlaka uzaya gitmek gerekmez. Yeryüzünde de eylemsizliği görebiliriz. Buna bir örnek olarak hava hokeyi oyunu ele alabiliriz. Eğer hava hokeyi masasında diski yavaşça itip bırakırsanız, siz itmeyi bıraktıktan sonra disk masanın kenarına çarpana kadar, diskin neredeyse sabit bir hızla gittiğini görebilirsiniz. Eğer bu çok uzun bir masa olsaydı, diskin uzunca bir süre sabit hıza yakın bir hızla gittiğini gözlemleyebilirdik. Sürtünme kuvvetinin etkisi günlük yaşamda sabit hızla hareketi görmemizi engeller.

Eylemsizlik ilkesi yalnızca yeryüzünde ya da uzayda değil, hareket eden bir aracın içinde de geçerlidir. Hareket eden bir aracın içindeki bir cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisindeyse, hareket durumunu korur.

Hareket eden araçların içinde eylemsizlik
Bir trene binsek acaba trenin içinde cisimler nasıl hareket ederdi?

Trenin içinde yere bir top koyarsak, tren dururken top da durur.
Tren hızlanmaya başlayınca, top ilk konumunu korur. Bu nedenle trenin arkasına doğru hareket ediyor gibi görünür. Ama aslında dışardan bakan birine göre, top olduğu yerde durur. Hareket eden trendir.
Eğer tren sabit hızla giderken yere bir kaykay koyarsak kaykay trene göre duruyormuş gibi görünür. Ama dışarıdan bakan birine göre trende kaykay da aynı hızla hareket etmektedir. Ama tren durmaya başlarsa, kaykay hareketine devam eder. Bu nedenle trene göre ileri doğru gidiyormuş gibi görünür. Oysa hareketi değişen trendir. Dışarıdan bakan biri kaykayın sabit hızla hareket ettiğini, trenin yavaşladığı için kaykaya göre geriye doğru hareket ettiğini görür.

Otobüste rahatça yolculuk edebilmemizin nedeni otobüsün ve içinde bulunan bizlerin çoğu zaman sabit hızla aynı yönde hareket ediyor olmamızdır. Hatırlarsanız, eylemsizlik ilkesi bir şeyin sabit hızla aynı yönde gittiğinde üzerindeki net kuvvetin sıfır olduğunu söylüyordu. Sabit hızla gidiyorsanız, üstünüze uygulanan sizi rahatsız edecek bir kuvvet olmaz. Eğer hareket ettiğinizi anlamıyorsanız, sabit hızla aynı yönde gidiyorsunuz demektir. Ama otobüs şoförü gaza basıp hızlanırsa geriye doğru, frene basıp yavaşlarsa öne doğru, virajda dönmeye başlarsa da dışarı doğru itildiğimizi hissederiz. Otobüsün hareket durumu değişince, yani sabit hızla aynı yönde gitmeyi bırakınca, biz sabit hızla gitmeye bir süre devam ederiz, ama sonuçta otobüsteki koltuk bize de kuvvet uygular.

Arabalarda emniyet kemeri takmanın nedeni de eylemsizliktir. Eğer araç sabit hızla gitmeyip çok hızlı ivmelenirse, bedeniniz hareketini korumak ister. Bu, sizin araç ivmelenmeden önceki hızınızdır. Özellikle araç çok çabuk yavaşlarsa, örneğin bir yere çarpıp durursa, bedeniniz hareketini koruduğunuz için kendinizi öne doğru itilmiş gibi hissedersiniz. Araba durur ama bedeniniz hareket etmeye devam eder. Aslında siz ileri gitmezsiniz; araç size göre geriye gelir.