Doğalgazın İcadı | Kim Buldu?

**Zeze** · 20 Mart 2023, 08:33

Doğal gaz yataklarını işletme düşüncesi, çok eskiye dayanır. Milattan yüzyıllarca önce Çinliler, tuz çıkarmak için kuyu açtıklarında, gaz ceplerine (kapanlarına) rastlıyor ve bunları bambu borularla taşıyarak sokakları aydınlatmada kullanıyorlardı.

Günümüzde modern enerji ekonomisinde, doğal gaz gereksinimi günden güne artmaktadır. Gaz tüketimi, 2 900 0 000 ton kömüre eşdeğer olan petrol tüketiminin yaklaşık yarısına (kömür eşdeğeri 1 415 000 000 ton), hidroelektrik enerjisi üretiminin on katma ulaşır. Toplam dünya üretimi, son otuz yılda 12 kat artmıştır.

Doğal gaz nerede bulunur?
Petrol bulunan gözenekli alanlarda gaz, bazen yeterince güçlü basınç altında sıvı üstünde toplanır. Bir petrol kuyusu açılırken dikkatli davranılırsa, gaza ulaşılabilir ve bu gaz, detantörle ayarlanan uygun bir basınçla yukarı çıkarılabilir. Uygulamada, yataklara göre gaz ve sıvı oranı büyük ölçüde değişmektedir.

Doğal gazların bileşiminde neler vardır?
Sıvı petrol gibi, doğal gaz da hidrokarbonlardan (ya da hidrokarbürlerden) oluşur. Ne var ki, petrolde kimyasal bakımdan çok sayıda karbon atomundan oluşmuş zincirler taşıyan birçok hidrokarbon karışımı bulunmasına karşılık, doğal gazda tek karbonlu, yani yalnızca metandan oluşmuş bir hidrokarbon vardır. Bu nedenle çoğunlukla doğa) gaz, «metan gazı» diye anılır.

Doğal gazın toplanması ve dağıtımı için 1 400 000 kilometrenin üstünde boru döşemek gerekmiştir. Günümüzde Batı ülkelerinde, gaz yakıt dağıtım şirketleri, kömürün damıtılmasıyla gaz üretimini günden güne azaltmaktadır. Artık, abonelerin yüzde 66’sı metan gazı almaktadır; bu oranın beş altı yıl içinde yüzde 99’a ulaşması beklenmektedir. A.B.D., Rusya ve Japonya şimdiden, doğal gaz bakımından güçlü bir biçimde donatılmıştır.

Yüksek tüketim ve darlık günlerinde isteği karşılamak için, gazın bir bölümünü depolamak zorunludur. Havagazı fabrikalarının çevresinde bu amaçla toplanan eski çelik depolardan vazgeçilmiştir. Doğal gaz, toprak altında ve kurumuş eski yataklarda ya da jeoloji bakımından elverişli yapıdaki alanlarda (sözgelimi, iki geçirimsiz toprak tabakası arasında hapsol- muş su tabakası bulunan antiklinallerde) depo edilmektedir. Bu depolama yönteminde, yüksek basınçla gaz basılarak su geriletilir. Günümüzde, Batı ülkelerinde birçok toprakaltı deposu bulunmaktadır.

Doğal gazın büyük bölümü henüz konutlarda tüketiliyorsa da, sanayinin isteği sürekli artmakta, artış yılda yaklaşık yüzde 50 düzeyine ulaşmaktadır (metal üretim ve dönüşüm sanayileri; petrokimya, camcılık, seramik, yapı gereçleri sanayileri); oysa konut gereksinmeleri için istek artışı yılda yüzde 10 düzeyinde kalmaktadır. Doğal gaz, sanayide önce damıtma sonra bireşim yoluyla amonyak, metanol, tetramorür, karbon sülfür ve siyanhidrik (pleksiglas ve akrilik lifler yapımında kullanılır) üretimin de hammadde haline gelmiştir.

Bazı doğal gazların, çok zehirli ve aşındırıcı kükürtlü hidrojenden temizlenmesi gerekir. Sanayide kullanılacak duruma getirilmesi için çok güçlük çekilmiş bu zararlı doğal gazın üretiminden, sözgelimi Fransa’da günde i milyon m3 kükürtlü hidrojen elde edilmektedir. Bu madde ise, çok önemli yan ürün kükürde dönüştürülür. Böylece Fransa, Lacq gaz yatağından /ılda 1,5 milyon ton kükürt çıkarır ve dünya kükürt üretiminde ikinci sırayı alır. Lacq doğal gazının bileşiminde yüzde 69 metan, yüzde 5,5 öteki hidrojen karbürler, yüzde 15 kükürtlü hidrojen, yüzde 10 karbon monoksit, yüzde 0,5 azot bulunur.

Günümüzde giderek daha uzak bölgelerde doğal gaz aramak zorunlu olmuştur. Bu konuda en önemli sorun taşımadır. Büyük miktarda taşımayı kolaylaştırmak için gaz – 160°C sıcaklıkta sıvılaştınlır ve çevre koşullarında 600 m3 olan hacmi 1 m3’e indirilir. Böylece sıvılaştınlan doğal gaz, metan tankerlerinin nikel kaplanmış çelik ambarlarına kapatılarak taşınır. Alaska ile Japonya arasında çalışan metan tankerleri, 160 000 m3 sıvı metan taşıyabilmektedir. 1973’te toplam kapasitesi 627 500 m3 olan dünya metan tankeri filosu, 1977’de 2 823 600 m3 düzeyine yükselmiştir; bu sıvı metan, gaz halinde yaklaşık 1,5 milyar m3 metana eşdeğerdir.

Benzer Konular:

20 Mart 2023, 08:33	#1
Çevrimiçi Zeze Kullanıcıların profil bilgileri ziyaretçilere gizlidir.	Doğalgazın İcadı \| Kim Buldu? Doğalgazın İcadı \| Kim Buldu? Doğal gaz yataklarını işletme düşüncesi, çok eskiye dayanır. Milattan yüzyıllarca önce Çinliler, tuz çıkarmak için kuyu açtıklarında, gaz ceplerine (kapanlarına) rastlıyor ve bunları bambu borularla taşıyarak sokakları aydınlatmada kullanıyorlardı. Günümüzde modern enerji ekonomisinde, doğal gaz gereksinimi günden güne artmaktadır. Gaz tüketimi, 2 900 0 000 ton kömüre eşdeğer olan petrol tüketiminin yaklaşık yarısına (kömür eşdeğeri 1 415 000 000 ton), hidroelektrik enerjisi üretiminin on katma ulaşır. Toplam dünya üretimi, son otuz yılda 12 kat artmıştır. Doğal gaz nerede bulunur? Petrol bulunan gözenekli alanlarda gaz, bazen yeterince güçlü basınç altında sıvı üstünde toplanır. Bir petrol kuyusu açılırken dikkatli davranılırsa, gaza ulaşılabilir ve bu gaz, detantörle ayarlanan uygun bir basınçla yukarı çıkarılabilir. Uygulamada, yataklara göre gaz ve sıvı oranı büyük ölçüde değişmektedir. Doğal gazların bileşiminde neler vardır? Sıvı petrol gibi, doğal gaz da hidrokarbonlardan (ya da hidrokarbürlerden) oluşur. Ne var ki, petrolde kimyasal bakımdan çok sayıda karbon atomundan oluşmuş zincirler taşıyan birçok hidrokarbon karışımı bulunmasına karşılık, doğal gazda tek karbonlu, yani yalnızca metandan oluşmuş bir hidrokarbon vardır. Bu nedenle çoğunlukla doğa) gaz, «metan gazı» diye anılır. Doğal gazın toplanması ve dağıtımı için 1 400 000 kilometrenin üstünde boru döşemek gerekmiştir. Günümüzde Batı ülkelerinde, gaz yakıt dağıtım şirketleri, kömürün damıtılmasıyla gaz üretimini günden güne azaltmaktadır. Artık, abonelerin yüzde 66’sı metan gazı almaktadır; bu oranın beş altı yıl içinde yüzde 99’a ulaşması beklenmektedir. A.B.D., Rusya ve Japonya şimdiden, doğal gaz bakımından güçlü bir biçimde donatılmıştır. Yüksek tüketim ve darlık günlerinde isteği karşılamak için, gazın bir bölümünü depolamak zorunludur. Havagazı fabrikalarının çevresinde bu amaçla toplanan eski çelik depolardan vazgeçilmiştir. Doğal gaz, toprak altında ve kurumuş eski yataklarda ya da jeoloji bakımından elverişli yapıdaki alanlarda (sözgelimi, iki geçirimsiz toprak tabakası arasında hapsol- muş su tabakası bulunan antiklinallerde) depo edilmektedir. Bu depolama yönteminde, yüksek basınçla gaz basılarak su geriletilir. Günümüzde, Batı ülkelerinde birçok toprakaltı deposu bulunmaktadır. Doğal gazın büyük bölümü henüz konutlarda tüketiliyorsa da, sanayinin isteği sürekli artmakta, artış yılda yaklaşık yüzde 50 düzeyine ulaşmaktadır (metal üretim ve dönüşüm sanayileri; petrokimya, camcılık, seramik, yapı gereçleri sanayileri); oysa konut gereksinmeleri için istek artışı yılda yüzde 10 düzeyinde kalmaktadır. Doğal gaz, sanayide önce damıtma sonra bireşim yoluyla amonyak, metanol, tetramorür, karbon sülfür ve siyanhidrik (pleksiglas ve akrilik lifler yapımında kullanılır) üretimin de hammadde haline gelmiştir. Bazı doğal gazların, çok zehirli ve aşındırıcı kükürtlü hidrojenden temizlenmesi gerekir. Sanayide kullanılacak duruma getirilmesi için çok güçlük çekilmiş bu zararlı doğal gazın üretiminden, sözgelimi Fransa’da günde i milyon m3 kükürtlü hidrojen elde edilmektedir. Bu madde ise, çok önemli yan ürün kükürde dönüştürülür. Böylece Fransa, Lacq gaz yatağından /ılda 1,5 milyon ton kükürt çıkarır ve dünya kükürt üretiminde ikinci sırayı alır. Lacq doğal gazının bileşiminde yüzde 69 metan, yüzde 5,5 öteki hidrojen karbürler, yüzde 15 kükürtlü hidrojen, yüzde 10 karbon monoksit, yüzde 0,5 azot bulunur. Günümüzde giderek daha uzak bölgelerde doğal gaz aramak zorunlu olmuştur. Bu konuda en önemli sorun taşımadır. Büyük miktarda taşımayı kolaylaştırmak için gaz – 160°C sıcaklıkta sıvılaştınlır ve çevre koşullarında 600 m3 olan hacmi 1 m3’e indirilir. Böylece sıvılaştınlan doğal gaz, metan tankerlerinin nikel kaplanmış çelik ambarlarına kapatılarak taşınır. Alaska ile Japonya arasında çalışan metan tankerleri, 160 000 m3 sıvı metan taşıyabilmektedir. 1973’te toplam kapasitesi 627 500 m3 olan dünya metan tankeri filosu, 1977’de 2 823 600 m3 düzeyine yükselmiştir; bu sıvı metan, gaz halinde yaklaşık 1,5 milyar m3 metana eşdeğerdir. Benzer Konular: Kalemtıraşın İcadı \| Kim Buldu? Hoparlörün İcadı \| Kim Buldu? Hidrojenin İcadı \| Kim Buldu? Arabanın İcadı \| Kim Buldu? Asprinin İcadı \| Kim Buldu? Paylaş Share this post on Digg Del.icio.us Technorati Twitter
	Alıntı

Şu anda bu konuyu görüntüleyen etkin kullanıcılar: 1 (0 üye ve 1 konuk)

Doğalgazın İcadı | Kim Buldu?

Bilim insanlarının ve tarihe damgasını vurmuş kaşiflerin; icatlarının ve buluşlarının yer aldığı bölüm.