Abaküsün Keşfi | Kim Buldu?

Mezopotamyalılar ilk hesap makinesi ile hesaplama çağına öncülük ettiler.

Abaküs olarak bilinen ve kablolar ya da değneklerle desteklenen ahşap bir çerçeve üzerinde iki yana doğru sürüklenebilen boncuklar içeren ilk hesaplama aracı, Mezopotamya'da geliştirilmiş olup, düz, kumla kaplı bir yüzey üzerinde taşların hareket edilebildiği bir araçtı. Hesaplamaya yardımcı bu yöntem, Hindu-Arap numara sisteminin kullanılmaya başlamasından çok önce kullanılıyordu ve herhangi bir rakamsal sisteme entegre edilebiliyordu. Abaküs, parmaklarla hesap yapmaktan çok daha avantajlıydı zira bir elin parmakları ile hesaplanabilecek miktar sayısının çok üzerinde miktarların hesaplanmasında kullanılabiliyordu.


M.S. 212 yılına ait bir mozaik üzerinde Arşimet'in abaküs üzerinde hesaplama yaptığı sırada karşılaştığı bir Romalı asker görünüyor.

Anlaması en kolay, günümüz Batı dünyasının kullandığı ve onluk sisteme dayanan abaküs sistemidir. Bu sistemde, her bir kablo üzerinde on adet boncuk bulunmaktadır ve her bir bir boncuk 1, 10, 100, 1.000 ve benzeri rakamları temsil eder. Örneğin 617.438 rakamı, gerekli miktarda boncuğu tablonun bir kısmına kaydırarak temsil edilebilir. Bu işlemin ardından bu sayı üzerinde ekleme / çıkarma yapmak görece kolay bir işlemdir. Hesaplamanın tamamlanmasının ardından abaküs üzerindeki boncuklar tekrardan bir tarafa toplanarak yeni bir hesaplama yapılabilir.

Abaküsler Antik Dünya'da yaygın olarak kullanılmıştır ve günümüzde okul öncesi eğitimin önemli bir parçasını oluşturmaktadırlar. Boncukların hareket ettirilmesi, çocukların, günümüz numara sisteminin de temelini oluşturan onluk gruplamaları anlamalarına yardımcı olur.

Bazı abaküslerde entegre bir bölümlendirici bulunmaktadır. Çin'de 1200 yılında icad edilen suan-pad, bölümlendiricinin bir tarafında beş adet ve üzerinde de iki adet boncuk içermektedir. Japon üretimi soroban, beşe-bir boncuk sistemini benimsemiştir. Rus üretimi schety ise on boncuklu ve bölümlendiricisiz olan Avrupa tarzını benimsemiştir.