Thaumatrope'un İcadı | Kim Buldu?

Tanınmış bir İngiliz fizikçi olan John Ayrton Paris (1785-1856), Viktorya dönemi Britanyası'nda popüler bir çocuk oyuncağı olan thaumatrope'u 1824 yılında icat etmiştir (Thaumatrope kelimesinin Türkçe karşılığı yoktur.) Bu oyuncak icat edildiğinde aslında icat ediliş amacı kullanıcısını eğlendirmekten ziyade optik bir yanılsamayı tanıtmak amacıyla yapılmıştır.

Thaumatrope özünde çok basit bir aygıttır. Her iki tarafında bir görsel bulunan bir diske bağlanan iki parça ipten ibarettir. Disk, el yardımı ile döndürülerek bağlı olduğu ipler birer sarmal haline getirilir ve ardından ipler hızlı bir şekilde iki yana çekilir. İplerin çekilmesi sonucunda disk hızlı bir şekilde dönmeye başlar ve diskin her iki yüzündeki görseller, sanki birbirleri ile iç içe geçmiş şekilde görüntülenir. İnsan gözü, bu iki görseli sanki tek bir görselmiş gibi algılamaya başlar. Görme sürerliliği adı verilen bu olay, 1824 yılında İngiltere'de bulunan Kraliyet Tabipler Koleji'nde tanıtıldı. Paris'in sergilerinden birisinde diskin bir yüzünde bir adet kuş görseli, diğer yüzünde de içi boş bir kafes görseli yer alıyordu. Disk döndürüldüğünde insan gözü, kafes içerisinde yer alan bir kuş görseli görüyordu.

Thaumatrope, hiç şüphesiz gerek sinemacılık gerekse de animasyon için çok önemli bir öncül teşkil eder. Sinemada bir film izlediğimizde aslında Paris'in thaumatrope kullanarak tanıtımını yaptığı olayın bir benzerini yaşamış oluruz zira film, özünde arka arkaya çekilmiş fotoğraflardan ibarettir. Bu fotoğraflar bir araya getirildiğinde ve belirli bir hızda arka arkaya gösterildiğinde, izleyicisinde görsellerin hareket ettiği izlenimi uyanmış olur. Çizgi filmlerin yapımı da aynı temele dayanır.

Paris, buluşunun bilimsel olmayan kısmı ile pek ilgilenmedi ve zamanını tıbbi araştırmalara adamaya devam etti. Paris, ilerleyen zamanlarda döneminin en önemli tıp kitaplarından birisini yazdı.