Dostoyevski | Öteki Kitap Özeti

Konusu
Dostoyevski’nin “Öteki” ilk olarak 1846 yılında yayınlanan, yazarın ikinci eseridir. Roman okuyucusuyla buluştuğunda sert eleştirilere maruz kalır ve yeterli ilgiyi göremez. Eser, çağının çok ötesinde bir anlayış içerdiği için hak ettiği değeri ilerleyen yıllarda görecektir. Yazıldığı yıllarda henüz literatür de olmayan “paranoid şizofreniyi” muazzam bir gözlem gücüyle ve yazım tekniğiyle anlatmış nadide eserlerden biridir. Psikolojik kitap kategorisine giren eser aynı zamanda Çarlık-Rusya’sının toplumsal yapısını ve birey-devlet ilişkilerini de içermektedir. Romanın ana karakteri Golyadkin’in “dokuzuncu dereceden memur” ibaresinin altı sıklıkla bahsedilerek sınıf farkının da altı çizilir. Kahramanın içinde bulunduğu sınıfı koruyarak ve yükseltme çabaları, kendisinden beklenen, “kralcı” olma, yandaşlık ve statüye göre davranma zorunluluğu ve uyum çabası dönemi yansıtır. Golyadkin’in evinde çalışan uşağına gösterdiği aşağılayıcı tavırlar, kahramanımızın içine dâhil olamadığı hiyerarşi içerisinde ona değersiz hissettiren kavramların birer dışavurumudur. Golyadkin statüsünü yükseltmek istediğinde karşısına toplum çıkar. Kahramanımızın içinden çıkan “öteki” Golyadkin davranışlarıyla toplum tarafından kabul gören karakteridir. Golyadkin dürüstlüğüyle, doğruluğuyla kendine yer edinemezken onun içinden çıkan diğer karakteri yaranmak için elinden geleni yaparak kabul görmüştür. Kahramanımızın benliğindeki öteki karakteriyle savaşını, toplumsal yapıya eleştirel bir göndermedir.

Öteki Özeti
Dokuzuncu dereceden memur Yakov Petroviç Golyadkin Petersburg’da Şestilavoçnoy Sokağı’nda uşağı Petruşka ile beraber yaşamaktadır. Özgüveni eksik, çekingen ve zayıf karakterlidir. Aşağılanma fobisi olan adam içindeki aşağılanmanın verdiği kin ile yanında çalışan uşağına aynı tavrı göstermekten geri kalmaz. Kendisinde bulunan kompleks için Doktor Rutenşpits’ in muayenehanesine gider. Doktor onun akıl sağlığı ile alakalı endişe duyduğu için reçete verirken kahramanımıza sosyalleşmesini de öğütler. Golyadkin tedaviye ihtiyacı olmadığını söyler ve verilen ilaçları da kullanmaz.

Golyadkin çalıştığı ofisin müdürünün kızı Klara Olsufyevna’nın doğum gününe katılmak için neredeyse kendini paralar, gün boyu hazırlanır. Doğum gününde davetliler arasında olmamasına rağmen içeriye gizlice girer ve birde üzerine uygunsuz davranışlar sergilediği için kapı dışarı edilir. Yaşadığı üzüntü tarifsizdir. Soğukta dışarıda dolaşan kahramanımız, birisi tarafından takip edildiğini hisseder. O kişiyi yakalayıp yüzüne baktığında kendisine tıpa tıp benzeyen birisini görür. Ertesi gün işe gittiğinde gece gördüğü adam ofiste de karşısına çıkar. O da aynı bölümde ve onun adı da kendininkiyle aynıdır. Kahramanımız ve ikizi başlarda iyi anlaşsalar da sonrasında “Öteki” ona eziyet etmeye başlayacaktır. Kahramanımız doğası gereği aslında dürüst, çalışkan, yardımseverdir. Öteki Golyadkin ise kendi çıkarları için çalışan, toplumun bütün kurallarını iyi bilen ve onlara göre davranan bir yalaka resmi çizer. Kahramanımızın yüzleşmek istemediği bastırılmış yanları öteki Golyadkin de vardır. Hayatı çalınan kahramanımız ikizinin yaptığı hataları düzeltmeye çalıştıkça daha da zor duruma düşer. Çevresindeki insanların gözlerindeki sorgulayan bakışlar onun kendini daha çok savunmasına neden olur.

Kahramanımız “o ben değilim” dedikçe aldığı tepkilerde büyür. Kahramanımız çok beğendiği ofis müdürünün kızının daveti üzerine tekrar malikâneye gidip tekrar kapı dışarı edilir. İkinci kere yaşadığı bu dışlanma ruh halini yıpratır. Yeni bir kriz geçirir. Kendisinin birçok kopyasını görmeye başlamasıyla Doktor Ruşenpist getirtilir. Kahramanımız hastaneye yatırılır.