Orhun Yazıtlarına Göre Türk Devletlerinde Kağanlar Gücünü Nereden Almaktadır?

**Zeze** · 13 Kasım 2023, 14:11

“Tanrı gibi gökte olmuş Türk Bilge Kağanı, bu zamanda oturdum.” ve “Türk milletinin adı sanı yok olmasın diye babam kağanı, annem hatunu yükseltmiş olan Tanrı, il veren Tanrı” gibi daha birçok cümlede kağanın, Tanrı ile bağdaştırıldığı görülmektedir. “Tanrı lütfettiği için illiyi ilsizletmiş, kağanlıyı kağansızlatmış, düşmanı tâbi kılmış, dizliye diz çöktürmüş, başlıya baş eğdirmiş.” ifadelerinde Türk milletinin sahip olduğu toprakları onlara verenin Tanrı olduğu, Tanrı’ya dayandıkları görülmektedir. Hatta eski Türk kitabelerinin yazıldığı zamanlar var olan kut inancının kağanlara Tanrı tarafından verildiğine inanılmaktadır.

“Üstte mavi gök, altta yağız yer kılındıkta, ikisi arasında insanoğlu yaratılmış. İnsanoğlunun üzerine ecdadım Bumin Kağan, İstemi Kağan oturmuş.” Bu cümlelerde yer alan “ikisi arasında insanoğlu yaratılmış” ifadesi Tanrı inancına sahip olduklarını göstermektedir. “Türk Milleti için gece uyumadım, gündüz oturmadım. Ondan sonra Tanrı irade ettiği ve lütfettiği için talih ve kısmetim olduğu için ölecek milleti diriltip kaldırdım, çıplak milleti giydirdim, fakir milleti zengin ettim, nüfusu az milleti çok ettim.” ifadeleri kağanlığın Tanrı tarafından verildiği ve Tanrı istediği için kağanların bu makama gelebildiği belirtilmiştir. En önemli detaylardan biri ise Tanrı’nın kağanlardan bu gücü alabildiğine de inanılmasıdır. Bunun sebebi ise Tanrı o kağandan kağanlık gücünü aldığında o kağanın üzerine düşen görevi yerine getirdiğine inanılır. Bu inancın yaşadığı Türk devletleri döneminde eğer Eski Türk halkı kağanın görevini yerine getiremediğini düşünüyorlarsa Tanrı’nın o kağandan kağanlık vazifesini aldığını düşünürlerdi ve o kağanı indirip yerine başka bir kağan seçerlerdi.

“Türk Tanrısı, Türk mukaddes yeri, suyu öyle tanzim etmiş. Türk milleti yok olmasın diye millet olsun diye babam İlteriş Kağanı, annem İlbilge Hatun’u göğün tepesinden tutup yukarı kaldırmış olacak. Babam kağan on yedi erle dışarı çıkmış, dağdaki inmiş, toplanıp yetmiş er olmuş. Tanrı kuvvet verdiği için babam kağanın askeri kurt olduğu için düşmanı koyun gibi imiş. Güneyde Çin milleti düşman imiş. Kuzeyde Baz Kağan, Dokuz Oğuz kavmi düşman imiş. Kırgız, Kunkan, Otuz Tatar, Kitay, Tatabı hep düşman imiş. Babam Kağan … kırk yedi defa ordu sevk etmiş, yirmi savaş yapmış. Tanrı lütfettiği için illiyi ilsizleştirmiş, kağanlıyı kağansızlaştırmış, düşmanı tabi kılmış. Dizliye diz çöktürtmüş, başlıya baş eğdirmiş. Babam kağan öylece töreyi kazanıp uçmuş.”

Yukarıdaki ifadelerinde İlteriş Kağan ve İlbilge Hatun’un bir güçle göğün tepesinden tutulup yukarı kaldırıldığını ve bunu Türk Tanrısının yapıldığı ifade edilmektedir. Bu ifadeler Tanrı inancının, Eski Türk devletlerinde var olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda “Tanrı buyurduğu için, kendim devletli olduğum için, kağan oturdum.” cümlesi ise kağanlara verilen bu kutsal görevi yerine getirmenin kağanlar tarafından bir zorunluluk olarak görüldüğü çıkarımı yapılabilir. “kendim devletli olduğum için” ifadesi ile de bu kitabeyi yazdıran kağanın Türk soyundan geldiğini göstermektedir.

“Tanrı şöyle demiş: Han verdim, hanını bırakıp tutsak düştün. Tutsak düştüğün için Tanrı öldürdü. Türk milleti öldü, bitti, yok oldu” ifadelerinde ise Göktürklerin Tanrı tarafından cezalandırıldıklarına inandıkları görülmektedir. Göktürklerde Tanrı’ya olan inanç çok güçlü olduğundan yaşanan olaylar Tanrı’nın isteklerine yorulurdu. Kağanların doğumu ve ölümleri de aynen yaşanılan olaylar gibi Tanrı’ya bağlanırdı ve kağanların Tanrı tarafından yeteneklerle donatıldığına inanılırdı. Törelere göre hükümdar kurultayda bulunan üyeler ve halk tarafından seçilirdi. Bunların yanı sıra, Türk olan baş hatunun en büyük oğlu hükümdar; küçük kardeşleri ise ordu komutanı olurlardı. Fakat kağan yerine veliaht gösterse bile ordu komutanı olan kardeşleri tahta geçmek için mücadele ederlerdi ve bu yüzden sık sık taht kavgaları yaşanırdı. Geçmişte yıkılan Türk devletlerinin yıkılmasındaki ana etkenlerden biri de bu taht kavgaları olmuştur. Eski kitabeler incelendiğinde, eski Türk devletlerinde kağanların gücünün kut inanışına göre Tanrı’dan alındığı görülür.

Benzer Konular:

13 Kasım 2023, 14:11	#1
Çevrimiçi Zeze Kullanıcıların profil bilgileri ziyaretçilere gizlidir.	Orhun Yazıtlarına Göre Türk Devletlerinde Kağanlar Gücünü Nereden Almaktadır? Orhun Yazıtlarına Göre Türk Devletlerinde Kağanlar Gücünü Nereden Almaktadır? *“Tanrı gibi gökte olmuş Türk Bilge Kağanı, bu zamanda oturdum.”* ve “Türk milletinin adı sanı yok olmasın diye babam kağanı, annem hatunu yükseltmiş olan Tanrı, il veren Tanrı” gibi daha birçok cümlede kağanın, Tanrı ile bağdaştırıldığı görülmektedir. “Tanrı lütfettiği için illiyi ilsizletmiş, kağanlıyı kağansızlatmış, düşmanı tâbi kılmış, dizliye diz çöktürmüş, başlıya baş eğdirmiş.” ifadelerinde Türk milletinin sahip olduğu toprakları onlara verenin Tanrı olduğu, Tanrı’ya dayandıkları görülmektedir. Hatta eski Türk kitabelerinin yazıldığı zamanlar var olan kut inancının kağanlara Tanrı tarafından verildiğine inanılmaktadır. “Üstte mavi gök, altta yağız yer kılındıkta, ikisi arasında insanoğlu yaratılmış. İnsanoğlunun üzerine ecdadım Bumin Kağan, İstemi Kağan oturmuş.” Bu cümlelerde yer alan “ikisi arasında insanoğlu yaratılmış” ifadesi Tanrı inancına sahip olduklarını göstermektedir. “Türk Milleti için gece uyumadım, gündüz oturmadım. Ondan sonra Tanrı irade ettiği ve lütfettiği için talih ve kısmetim olduğu için ölecek milleti diriltip kaldırdım, çıplak milleti giydirdim, fakir milleti zengin ettim, nüfusu az milleti çok ettim.” ifadeleri kağanlığın Tanrı tarafından verildiği ve Tanrı istediği için kağanların bu makama gelebildiği belirtilmiştir. En önemli detaylardan biri ise Tanrı’nın kağanlardan bu gücü alabildiğine de inanılmasıdır. Bunun sebebi ise Tanrı o kağandan kağanlık gücünü aldığında o kağanın üzerine düşen görevi yerine getirdiğine inanılır. Bu inancın yaşadığı Türk devletleri döneminde eğer Eski Türk halkı kağanın görevini yerine getiremediğini düşünüyorlarsa Tanrı’nın o kağandan kağanlık vazifesini aldığını düşünürlerdi ve o kağanı indirip yerine başka bir kağan seçerlerdi. “Türk Tanrısı, Türk mukaddes yeri, suyu öyle tanzim etmiş. Türk milleti yok olmasın diye millet olsun diye babam İlteriş Kağanı, annem İlbilge Hatun’u göğün tepesinden tutup yukarı kaldırmış olacak. Babam kağan on yedi erle dışarı çıkmış, dağdaki inmiş, toplanıp yetmiş er olmuş. Tanrı kuvvet verdiği için babam kağanın askeri kurt olduğu için düşmanı koyun gibi imiş. Güneyde Çin milleti düşman imiş. Kuzeyde Baz Kağan, Dokuz Oğuz kavmi düşman imiş. Kırgız, Kunkan, Otuz Tatar, Kitay, Tatabı hep düşman imiş. Babam Kağan … kırk yedi defa ordu sevk etmiş, yirmi savaş yapmış. Tanrı lütfettiği için illiyi ilsizleştirmiş, kağanlıyı kağansızlaştırmış, düşmanı tabi kılmış. Dizliye diz çöktürtmüş, başlıya baş eğdirmiş. Babam kağan öylece töreyi kazanıp uçmuş.” Yukarıdaki ifadelerinde İlteriş Kağan ve İlbilge Hatun’un bir güçle göğün tepesinden tutulup yukarı kaldırıldığını ve bunu Türk Tanrısının yapıldığı ifade edilmektedir. Bu ifadeler Tanrı inancının, Eski Türk devletlerinde var olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda “Tanrı buyurduğu için, kendim devletli olduğum için, kağan oturdum.” cümlesi ise kağanlara verilen bu kutsal görevi yerine getirmenin kağanlar tarafından bir zorunluluk olarak görüldüğü çıkarımı yapılabilir. “kendim devletli olduğum için” ifadesi ile de bu kitabeyi yazdıran kağanın Türk soyundan geldiğini göstermektedir. “Tanrı şöyle demiş: Han verdim, hanını bırakıp tutsak düştün. Tutsak düştüğün için Tanrı öldürdü. Türk milleti öldü, bitti, yok oldu” ifadelerinde ise Göktürklerin Tanrı tarafından cezalandırıldıklarına inandıkları görülmektedir. Göktürklerde Tanrı’ya olan inanç çok güçlü olduğundan yaşanan olaylar Tanrı’nın isteklerine yorulurdu. Kağanların doğumu ve ölümleri de aynen yaşanılan olaylar gibi Tanrı’ya bağlanırdı ve kağanların Tanrı tarafından yeteneklerle donatıldığına inanılırdı. Törelere göre hükümdar kurultayda bulunan üyeler ve halk tarafından seçilirdi. Bunların yanı sıra, Türk olan baş hatunun en büyük oğlu hükümdar; küçük kardeşleri ise ordu komutanı olurlardı. Fakat kağan yerine veliaht gösterse bile ordu komutanı olan kardeşleri tahta geçmek için mücadele ederlerdi ve bu yüzden sık sık taht kavgaları yaşanırdı. Geçmişte yıkılan Türk devletlerinin yıkılmasındaki ana etkenlerden biri de bu taht kavgaları olmuştur. Eski kitabeler incelendiğinde, eski Türk devletlerinde kağanların gücünün kut inanışına göre Tanrı’dan alındığı görülür. Benzer Konular: Töre Nedir? İlk Türk Devletlerinde Töre Kağan Gücünü Nereden Alıyor? Atatürk'e göre Türk Milletinin Özellikleri Nelerdir? Atatürk'e göre devlet gücünü hangi amaçlar için kullanmalıdır? Atatürk'e Göre Türk Dış Politikasının Temel İlkeleri Paylaş Share this post on Digg Del.icio.us Technorati Twitter
	Alıntı

Şu anda bu konuyu görüntüleyen etkin kullanıcılar: 1 (0 üye ve 1 konuk)