ForumAdasi.Com - Tımar Sisteminin Tarihi

[Foruma üye olmadığınız sürece forum içeriğindeki bağlantıları görüntüleyemezsiniz. Foruma üye olmak için TIKLAYIN!]

Osmanlı Devleti tımar sisteminin tarihçesi hakkında birçok görüş vardır. Birtakım tarihçilere göre, tımar sisteminin kökeni eski İslam devletlerindeki dağıtım anlamına gelen iktayı geliştiren Büyük Selçuklulara dayanmaktadır. Bazı tarihçilere ise Osmanlı Devleti’nin enkazında ve onun devamı olarak kurulup geliştiği Anadolu Selçuklu Devleti’ne dayanmaktadır. Veya göçebe olan Osmanlı Devleti’ne kıyasla daha ileri bir seviyede olan Bizans mülkiyet biçimine dayanmaktadır. Beldiceanu, kökeni Akkoyunluların öncelerine dayanan tımar sisteminin tamamen Osmanlı Devleti’nin bir kuruluşu olmadığını, Gibbons ve Grousset gibi bazı tarihçiler ise, savaşçı ve göçebe bir aşiretin, Bizans’ın bütün hukuki, ekonomik, siyasi ve idari kuruluşlarını taklit ettiğini, yani tımarın da Bizans’tan alındığını ileri sürmektedir.

Kuruluş dönemlerinde baskın şekilde göçebe unsurlardan meydana gelen Osmanlı Devleti, üzerinde yerleşim kurduğu Bizans’tan ve içinden sürülüp geldiği Selçuklu, Oğuz ve İslam geleneğinin sağladığı birikimle daha ileri seviye örgütlenme modeline ulaşmıştır. Osmanlı Devleti öncesi Selçuklu ve Bizans Devletlerinde çıkış noktası her ne olursa olsun toprağın, askeri amacı ön planda olan yönetici sınıfa dağıtılmış olduğu görülür. Bu dağıtım en azından başlangıçta önceden edinilmiş güç kavramı çerçevesinde gerçekleşmiştir. Dağıtım Anadolu ve İran Selçuklularında “ikta”, Bizans’ta ise “pronoia” adını almaktadır.

Osmanlı İmparatorluğu tarafından kullanılan Tımar sistemi bünyesinde imparatorluk yeni fethetmiş olduğu yerleri Sipahiler ve Yeniçeriler arasında geçici olarak pay edilir. Tımar sisteminin Osmanlı İmparatorluğu’nda uygulanmasının başlıca sebepleri arasında refah seviyesini artırmaktır. Ayrıca imparatorluğun benimsediği yayılmacı politikanın devamlılığını getirmek vardır. Tımar sistemi, Osmanlı İmparatorluğu için finansal açıdan mantıklı kılıyor olması hem devlete hazinesini genişletmek için yeni kaynaklar sağlaması hem de devletin askerlerin maaşı için harcadığı paradan kurtulmasının sağlaması sayesindedir. Sistem aynı zamanda devletin benimsediği yayılmacı politikayı da desteklemektedir. Tımar sistemi sayesinde hem Osmanlı İmparatorluğu bünyesindeki süvari sayısı artmıştır. Hem de yeni ele geçirilmiş olan topraklar devletin kontrolü altında Türkleşme çalışmalarına katkıda bulunmuştur.

Tımar sisteminin uygulanması aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu’nun sahip olduğu topraklarda feodal sistem yerine padişahın otoritesinin merkezi olmasına da yardımcı olmuştur. Tımar sistemi bünyesinde tımarlı sipahilere atanan toprakların içindeki kullanılmayan arazilerin, tarım arazilerinin, meyve bahçelerinin, ormanların ve çiftçilerin yaşayıp çalıştığı bölgelerin sorumluluğu ve kontrol yetkisi verilmiştir.

Tımar sistemi ise Osmanlı Devleti’nde yüzyıllar boyunca uygulanmış olan toprak ve vergi sistemidir. Tımar sistemini kısaca açıklamak gerekirse, devlete ait olan toprakların, asker ve memur statüsünde olan kişilere bırakılmasıdır. Yani devlet, memurlarına maaş yerine toprak vermiş ve bu toprakları işletilmesini istemiştir. Böylelikle hem maaş sorununa bir çözüm sunmaktadır. Hem de ülkenin toprakları ekilip biçilmiştir ve aktif hale getirilmiştir. Aynı zamanda toprağı işleyen halk da bu topraklardan elde ettiği ekinleri satarak bu sistemden kazanç elde etmiştir. Bu yönüyle de hem devlete hem de halka yarar sağlayan bir sistemdir. Ayrıca tımar sisteminin uzun yıllar boyunca kullanılmasının nedenlerinden birisi de budur. Tımarlı Sipahiler Osmanlı Devleti’nde derebeyliği sistemine benzer bir statüdelerdi. Tımar Sistemine göre orduda asker olan tımarlı sipahiler belli toprakların vergilerini topluyorlardı. Kendi toprakları olan bölgelerde iş yapmasalar da toprağı işleyen çiftçiden kendi payları olan vergileri topluyorlardı.