ForumAdasi.Com - Türk Edebiyatında Mektup

[Foruma üye olmadığınız sürece forum içeriğindeki bağlantıları görüntüleyemezsiniz. Foruma üye olmak için TIKLAYIN!]

Mektup türünün Türk edebiyatında uzun bir geçmişi vardır. Mektubun Türk dünyasındaki yeri henüz açıklığa kavuşmamakla beraber, MS 580 yılında İstanbul’a gönderilen diplomatik bir mektup ve daha sonraki yüzyıllarda Uygur prenslerinin yazdıkları mektuplar ele geçmiştir.
forumlar, genel forum sitesi forumadasi.com
Bunların dışında diğer Türk hükümdarlarının da komşularına veya devlet adamlarına siyasî nitelikte mektuplar gönderdikleri şüphesizdir. Eski Türk devletlerinde “bitik” sözcüğü “kitap”, “mektup” anlamlarında kullanılmıştır. Türk edebiyatında mektup türünü Anadolu’ya yerleştikten sonraki tarih içinde takip edebiliyoruz.

Divan edebiyatında münşeatlarda (nesir hâlindeki yazıların bir araya toplandığı kitaplar) resmi ve özel mektuplara geniş yer verilirdi. Fuzulî’nin 16. yüzyılda yazmış olduğu “Şikâyetnâme”, edebiyatımızda ünlü bir mektuptur. Batılılaşma hareketi (Tanzimat) ile birlikte Şinasi’nin öncülüğünde başlayan düz anlatım akımı, mektuplarda da etkisini göstermiş, Tanzimat’tan bu yana yazılan özel mektuplarda yapmacıksız, doğal bir anlatım kullanılmıştır.

Tanzimat edebiyatı ile birlikte mektup türü Türk edebiyatında ve sosyal yaşamda önemli bir yere ulaşmıştır. Yazarlar arasında mektuplaşma yolu ile edebi tartışmalar ve düşünce paylaşımları âdeta bir gelenek haline gelmiştir. Özellikle Abdülhamit devrinde düşünceleri tehlikeli görülen yazar ve düşünürlerin sürgün edilmeleri sonucu sürgün gittikleri ülkelerden İstanbul’daki yakınlarına ve sanatçı arkadaşlarına çok sayıda mektup yazdıkları bilinmektedir. Ebuzziya Tevfik ve Ahmet Mithat’ın sürgün edilmesiyle başlayan bu süreç Namık Kemal ile iyice kendini hissettirmiştir. Sakız ve Rodos Adalarına, daha sonra Magosa’ya sürgün edilen Namık Kemal, buralardan İstanbul’a yüzlerce mektup yazmıştır. Bu mektuplarda hem düşüncelerini hem de şiir ve edebiyat hakkındaki bakış açısını yansıtmıştır.

Abdülhak Hamit Tarhan’ın mektupları Tanzimat’ın ikinci kuşak sanatçılarının sanat anlayışlarını ve hayata bakışlarını çok iyi şekilde yansıtmaktadır. Bu mektuplar aynı zamanda dil ve anlatımlarındaki ustalık yönünden birer sanat eseridir.

Türk Edebiyatında Mektup Türündeki Önemli Eserler

Romanya Mektupları (Ahmet Rasim)
Evrak-ı Eyyam (Cenap Şahabettin)
Antalyalı Genç Kıza Mektup (Ahmet Hamdi Tanpınar)
Ziya’ya Mektuplar (Cahit Sıtkı Tarancı)
Kemal Tahir’e Mahpushaneden Mektuplar (Nazım Hikmet)
On Üç Günün Mektupları (Cemal Süreyya)
Leylim Leylim (Ahmet Arif)